Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia: Poznanie zasad działania oraz sposobu użytkowania pokładowych systemów sterowania samolotami.

Ogólne informacje o zajęciach: W trakcie zajęć studenci poznają systemy automatycznego sterowania samolotem, systemy sterowania wspomaganego, a także zasady posługiwania się wybranymi urządzeniami pokładowymi.

Materiały dydaktyczne: Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych, Materiały pomocnicze (schematy, wykresy)

Inne: Czasopisma: Professional Pilot, Avionics

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych

1	S. Bociek, J. Gruszecki	Układy sterowania automatycznego samolotem.	Oficyna PRz.	1999
2	Anon.	JAA/ATPL Theretical Knowledge Manual. Oxford Aviation Training, 022 02 Automatic Flight Control Syst	Oxford, Jeppesen.	2005

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych

1

S. Bociek, J. Gruszecki

Układy sterowania automatycznego samolotem

Oficyna PRz.

1999

Literatura do samodzielnego studiowania

1

J. Domicz , L. Szutowski

Podręcznik pilota samolotowego

Technika, Poznań.

2006

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy/umiejętności/kompetencji społecznych

Wymagania formalne: Zaliczony przedmiot "Podstawy automatyki"

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy: Znajomość zasad automatycznego sterowania oraz podstaw rachunku operatorowego

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności: Umiejętność analizowania schematów blokowych i analizy właściwości układów automatycznego sterowania

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych: Umiejętność pracy w zespole (laboratorium)

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
01	Student rozumie zasadę działania urządzeń automatycznego sterowania	wykład	egzamin cz. pisemna
02	Student potrafi interpretować sygnalizacje oraz posługiwać się poznanym systemem automatycznego sterowania samolotem korzystając z jego dokumentacji eksploatacyjnej	wykład	egzamin cz. pisemna
03	Student potrafi zamodelować prosty układ automatycznego sterowania oraz zinterpretować wyniki eksperymentu	laboratorium	obserwacja wykonawstwa

Uwaga: W zależności od sytuacji epidemicznej, jeżeli nie będzie możliwości weryfikacji osiągniętych efektów uczenia się określonych w programie studiów w sposób stacjonarny w szczególności zaliczenia i egzaminy kończące określone zajęcia będą mogły się odbywać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (w sposób zdalny).

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
6	TK01	Wykład: Klasyfikacja, przeznaczenie i funkcje pokładowych systemów sterowania. Wymagania stawiane pokładowym systemom sterowania samolotem. Model matematyczny samolotu jako obiektu sterowania: założenia, uproszczenia, zakres zastosowań. Struktura układów automatycznego sterowania samolotem: elementy składowe, właściwości, ogólne zasady syntezy właściwości układów automatycznego sterowania samolotem, kryteria, metody. Rodzaje autopilotów (klasyfikacja): wymagania, właściwości. Automatyczna stabilizacja kąta pochylenia i kąta przechylenia samolotu: schemat blokowy, przykładowe prawa sterowania, właściwości. Automatyczna stabilizacja wysokości lotu i kursu samolotu: schemat blokowy, przykładowe prawa sterowania, właściwości. Automatyczne sterowanie wg sygnałów odbiornika VOR oraz ILS: schemat blokowy, prawa sterowania, właściwości. Rodzaje i zakres zastosowań układów wspomagających sterowanie ręczne samolotem, wymagania stawiane urządzeniom wspomagającym sterowanie ręczne. Pilot-operator w układzie sterowania: model matematyczny, właściwości, ograniczenia. Kryteria oceny stateczności i sterowności samolotu w ruchu podłużnym i ruchu bocznym; przykłady (skala Coopera-Harpera), interpretacja. Zastosowanie wzmacniaczy siły (np. hydraulicznych) w układach ręcznego sterowania: schemat, zasadnicze właściwości, funkcje. Podsystemy układu sterowania wspomaganego: tłumiki oscylacji kątowych samolotu, automat stateczności podłużnej i stateczności bocznej, automat regulacji sterowności, automaty trymerowania; wpływ parametrów układów na właściwości pilotażowe samolotu.	W01 - W30	MEK01 MEK02
6	TK02	Ćwiczenia laboratoryjne (7 wybranych ćwiczeń po 2 godziny): 1. Ruch podłużny samolotu - modele i symulacja 2. Ruch boczny (niesymetryczny) samolotu - modele i symulacja 3. Dobór parametrów tłumika pochylania 4. Dobór parametrów tłumika holendrowania 5. Autopilot - sterowanie pochyleniem i stabilizacja wysokości 6. Autopilot - sterowanie przechyleniem i stabilizacja kursu 7. Sterowanie automatyczne podczas podejścia do lądowania 8. Badanie właściwości cyfrowego autopilota APC-1P 9. Modelowanie odległościowego układu ręcznego sterowania samolotem 10. Ocena właściwości pilotażowych samolotu	L01 - L15	MEK03

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Wykład (sem. 6)	Przygotowanie do kolokwium: 30.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.	Uzupełnienie/studiowanie notatek: 10.00 godz./sem. Studiowanie zalecanej literatury: 20.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 6)	Przygotowanie do laboratorium: 7.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.	Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 7.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 6)
Egzamin (sem. 6)	Przygotowanie do egzaminu: 25.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład	Egzamin pisemny składający się z części teoretycznej i części problemowej. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie laboratorium.
Laboratorium	Oceniane jest przygotowanie do laboratorium, wykonanie ćwiczenia oraz rzetelność opracowania sprawozdania końcowego
Ocena końcowa	Ocena końcowa jest średnią ważoną z oceny z egzaminu (z wagą 0.6) i oceny zaliczenia laboratorium (z wagą 0.4). Obie oceny muszą być pozytywne.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi: tak

1	G. Kopecki; P. Rzucidło; P. Szczerba; P. Szwed	Analysis of Stochastic Properties of MEMS Accelerometers and Gyroscopes Used in the Miniature Flight Data Recorder	2024
2	M. Dojka; K. Jakubik; T. Rogalski; Ł. Wałek	Automatic take-off control system	2023
3	M. Korkosz; S. Noga; T. Rogalski	Analysis of the mechanical limitations of the selected high-speed electric motor	2023
4	P. Rzucidło; F. Tlałka	Modeling and Analysis of Noise Emission Using Data from Flight Simulators	2023
5	S. Noga; D. Nowak; T. Rogalski; P. Rzucidło	The use of vision system to determine lateral deviation from landing trajectory	2023
6	T. Rogalski	Transport lotniczy w obliczu wyzwań XXI wieku	2023
7	Z. Gomółka; D. Kordos; P. Krzaczkowski; P. Rzucidło; B. Twaróg; E. Zesławska	Vision System Measuring the Position of an Aircraft in Relation to the Runway during Landing Approach	2023
8	B. Dołęga; G. Kopecki; D. Kordos; P. Rzucidło	Układ spadochronowy	2022
9	D. Kordos; T. Rogalski	System elektroniczny przekazywania informacji do statku powietrznego kołującego po płycie lotniskowej oraz sposób sterowania kołowaniem statku powietrznego z wykorzystaniem tego systemu	2022
10	G. Kopecki; D. Kordos; D. Nowak; T. Rogalski	The PAPI Lights-Based Vision System for Aircraft Automatic Control during Approach and Landing	2022
11	K. Doerffer; P. Doerffer; P. Dymora; P. Flaszynski; S. Grigg; M. Jurek; D. Kordos; B. Kowal; M. Mazurek; T. Rogalski; R. Śliwa; R. Unnthorsson	The Latest Advances in Wireless Communication in Aviation, Wind Turbines and Bridges	2022
12	T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szwed	Estimation of Atmospheric Gusts Using Integrated On-Board Systems of a Jet Transport Airplane - Flight Simulations	2022
13	V. Di Vito; P. Grzybowski; P. Masłowski; T. Rogalski	Design advancements for an integrated mission management system for small air transport vehicles in the COAST project	2022
14	Z. Gomolka; D. Kordos; P. Rzucidło; B. Twarog; E. Zeslawska	Use of a DNN in Recording and Analysis of Operator Attention in Advanced HMI Systems	2022
15	B. Brukarczyk; P. Kot; D. Nowak; T. Rogalski; P. Rzucidło	Fixed Wing Aircraft Automatic Landing with the Use of a Dedicated Ground Sign System	2021
16	B. Dołęga; P. Grzybowski; G. Kopecki; D. Kordos; D. Nowak; P. Rzucidło; A. Tomczyk; Ł. Wałek	System redundantnego sterowania i nawigacji, zwłaszcza do samolotów bezzałogowych, ultralekkich załogowych i lekkich sportowych	2021
17	G. Dec; A. Majka; T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej	Regular graph-based free route flight planning approach	2021
18	G. Jaromi; T. Kapuściński; D. Kordos; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba	In-Flight Tests of Intruder Detection Vision System	2021
19	J. Beran; V. Di Vito; P. Grzybowski; T. Kabrt; P. Masłowski; M. Montesarchio; T. Rogalski	Flight management enabling technologies for single pilot operations in Small Air Transport vehicles in the COAST project	2021
20	K. Maciejowska; S. Noga; T. Rogalski	Vibration analysis of an aviation engine turbine shaft shield	2021
21	P. Bąk; T. Rogalski; P. Rzucidło; J. Szura; K. Warzocha	Transformative Use of Additive Technology in Design and Manufacture of Hydraulic Actuator for Fly-by-Wire System	2021
22	S. Noga; J. Prusik; T. Rogalski; P. Rzucidło	Unmanned aircraft automatic flight control algorithm in an Immelmann manoeuvre	2021
23	V. Di Vito; P. Grzybowski; P. Masłowski; T. Rogalski	A concept for an Integrated Mission Management System for Small Air Transport vehicles in the COAST project	2021
24	G. Drupka; A. Majka; T. Rogalski	Automated flight planning method to facilitate the route planning process in predicted conditions	2020
25	G. Jaromi; D. Kordos; A. Paw; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba	Simulation studies of a vision intruder detection system	2020
26	J. Bakunowicz ; P. Rzucidło	Detection of Aircraft Touchdown Using Longitudinal Acceleration and Continuous Wavelet Transformation	2020
27	J. Prusik; T. Rogalski; P. Rzucidło	Unmanned aircraft automatic flight control algorithm in a spin maneuver	2020
28	T. Kapuściński; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba; Z. Szczerba	A Vision-Based Method for Determining Aircraft State during Spin Recovery	2020
29	D. Nowak; T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej; Ł. Wałek	Control System for Aircraft Take-off and Landing Based on Modified PID controllers	2019
30	G. Drupka; P. Rzucidło; P. Szczerba; Z. Szczerba	Vision system supporting the pilot on variable light conditions	2019
31	G. Drupka; T. Rogalski	Free Route Airspace-nowe regulacje przestrzeni powietrznej	2019
32	G. Jaromi; D. Kordos; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba	Wybrane elementy badań wizyjnego układu antykolizyjnego dla lekkich oraz bezzałogowych statków powietrznych	2019
33	J. Prusik; T. Rogalski	Sterowanie trajektorią podczas lotu akrobacyjnego	2019
34	S. Pluta; T. Rogalski	System elektroniczny przekazywania informacji do statku powietrznego znajdującego się na płycie lotniskowej	2019