tttttt
Strona: 1

Podstawowe informacje o zajęciach

Nazwa zajęć: Urzadzenia i systemy

Cykl kształcenia: 2021/2022

Nazwa jednostki prowadzącej studia: Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów: Lotnictwo i kosmonautyka

Obszar kształcenia: nauki techniczne

Profil studiów: ogólnoakademicki

Poziom studiów: pierwszego stopnia

Forma studiów: stacjonarne

Specjalności na kierunku: Awionika, Pilotaż, Samoloty, Silniki lotnicze, Zarządzanie ruchem lotniczym

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów: inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia: Katedra Awioniki i Sterowania

Kod zajęć: 15172

Status zajęć: obowiązkowy dla specjalności Zarządzanie ruchem lotniczym

Układ zajęć w planie studiów: sem: 6 / W30 L30 / 6 ECTS / E

Język wykładowy: polski

Imię i nazwisko koordynatora 1: dr hab. inż. prof. PRz Tomasz Rogalski

Dane kontaktowe koordynatora 1: budynek L, pokój 304, tel. , orakl@prz.edu.pl

Imię i nazwisko koordynatora 2: dr hab. inż. prof. PRz Paweł Rzucidło

Dane kontaktowe koordynatora 2: budynek L, pokój 306, tel. 17 865 1833, pawelrz@prz.edu.pl

Strona: 2

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia: Poznanie zasad działania oraz sposobu użytkowania pokładowych systemów sterowania samolotami.

Ogólne informacje o zajęciach kształcenia: W trakcie zajęć studenci poznają systemy automatycznego sterowania samolotem, systemy sterowania wspomaganego, a także zasady posługiwania się wybranymi urządzeniami pokładowymi.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych

  1. S. Bociek, J. Gruszecki, Układy sterowania automatycznego samolotem., Oficyna PRz., 1999
  2. Anon., JAA/ATPL Theretical Knowledge Manual. Oxford Aviation Training, 022 02 Automatic Flight Control Syst, Oxford, Jeppesen., 2005

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych

  1. S. Bociek, J. Gruszecki, Układy sterowania automatycznego samolotem, Oficyna PRz., 1999

Literatura do samodzielnego studiowania

  1. J. Domicz , L. Szutowski, Podręcznik pilota samolotowego, Technika, Poznań., 2006

Literatura uzupełniająca

  1. B.L. Stevens, F.L. Levis, Aircraft Control and Simulation, J. Wiley & Sons ., 2003
  2. A. Tomczyk, Pokładowe cyfrowe systemy sterowania samolotem, Oficyna PRz., Rzeszów., 1999
  3. A. Tomczyk, Systemy pośredniego stosowania dla samolotów ogólnego przeznaczenia, Oficyna Wydawnicza PRz., 2011
  4. P. Rzucidło, Oscylacje indukowane przez pilota w układzie pośredniego sterowania samolotem, Oficyna Wydaqnicza PRz., 2007

Materiały dydaktyczne: Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych, Materiały pomocnicze (schematy, wykresy)

Inne: Czasopisma: Professional Pilot, Avionics

Strona: 3

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy/umiejętności/kompetencji społecznych

Wymagania formalne: Zaliczony przedmiot "Podstawy automatyki"

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy: Znajomość zasad automatycznego sterowania oraz podstaw rachunku operatorowego

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności: Umiejętność analizowania schematów blokowych i analizy właściwości układów automatycznego sterowania

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych: Umiejętność pracy w zespole (laboratorium)

Strona: 4

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Sposoby weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
01. Student rozumie zasadę działania urządzeń automatycznego sterowania wykład egzamin cz. pisemna
02. Student potrafi interpretować sygnalizacje oraz posługiwać się poznanym systemem automatycznego sterowania samolotem korzystając z jego dokumentacji eksploatacyjnej wykład egzamin cz. pisemna
03. Student potrafi zamodelować prosty układ automatycznego sterowania oraz zinterpretować wyniki eksperymentu laboratorium obserwacja wykonawstwa

Uwaga: W zależności od sytuacji epidemicznej, jeżeli nie będzie możliwości weryfikacji osiągniętych efektów uczenia się określonych w programie studiów w sposób stacjonarny w szczególności zaliczenia i egzaminy kończące określone zajęcia będą mogły się odbywać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (w sposób zdalny).

Strona: 5

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
6 TK01 Wykład: Klasyfikacja, przeznaczenie i funkcje pokładowych systemów sterowania. Wymagania stawiane pokładowym systemom sterowania samolotem. Model matematyczny samolotu jako obiektu sterowania: założenia, uproszczenia, zakres zastosowań. Struktura układów automatycznego sterowania samolotem: elementy składowe, właściwości, ogólne zasady syntezy właściwości układów automatycznego sterowania samolotem, kryteria, metody. Rodzaje autopilotów (klasyfikacja): wymagania, właściwości. Automatyczna stabilizacja kąta pochylenia i kąta przechylenia samolotu: schemat blokowy, przykładowe prawa sterowania, właściwości. Automatyczna stabilizacja wysokości lotu i kursu samolotu: schemat blokowy, przykładowe prawa sterowania, właściwości. Automatyczne sterowanie wg sygnałów odbiornika VOR oraz ILS: schemat blokowy, prawa sterowania, właściwości. Rodzaje i zakres zastosowań układów wspomagających sterowanie ręczne samolotem, wymagania stawiane urządzeniom wspomagającym sterowanie ręczne. Pilot-operator w układzie sterowania: model matematyczny, właściwości, ograniczenia. Kryteria oceny stateczności i sterowności samolotu w ruchu podłużnym i ruchu bocznym; przykłady (skala Coopera-Harpera), interpretacja. Zastosowanie wzmacniaczy siły (np. hydraulicznych) w układach ręcznego sterowania: schemat, zasadnicze właściwości, funkcje. Podsystemy układu sterowania wspomaganego: tłumiki oscylacji kątowych samolotu, automat stateczności podłużnej i stateczności bocznej, automat regulacji sterowności, automaty trymerowania; wpływ parametrów układów na właściwości pilotażowe samolotu. W01 - W30 MEK01 MEK02
6 TK02 Ćwiczenia laboratoryjne (7 wybranych ćwiczeń po 2 godziny): 1. Ruch podłużny samolotu - modele i symulacja 2. Ruch boczny (niesymetryczny) samolotu - modele i symulacja 3. Dobór parametrów tłumika pochylania 4. Dobór parametrów tłumika holendrowania 5. Autopilot - sterowanie pochyleniem i stabilizacja wysokości 6. Autopilot - sterowanie przechyleniem i stabilizacja kursu 7. Sterowanie automatyczne podczas podejścia do lądowania 8. Badanie właściwości cyfrowego autopilota APC-1P 9. Modelowanie odległościowego układu ręcznego sterowania samolotem 10. Ocena właściwości pilotażowych samolotu L01 - L15 MEK03
Strona: 6

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład
(sem. 6)

Przygotowanie do kolokwium: 30.00 godz./sem.

Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.

Uzupełnienie/studiowanie notatek: 10.00 godz./sem.

Studiowanie zalecanej literatury: 20.00 godz./sem.
Laboratorium
(sem. 6)

Przygotowanie do laboratorium: 7.00 godz./sem.

Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.

Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 7.00 godz./sem.
Konsultacje
(sem. 6)
Egzamin
(sem. 6)

Przygotowanie do egzaminu: 25.00 godz./sem.
Strona: 7

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Egzamin pisemny składający się z części teoretycznej i części problemowej. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie laboratorium.
Laboratorium Oceniane jest przygotowanie do laboratorium, wykonanie ćwiczenia oraz rzetelność opracowania sprawozdania końcowego
Ocena końcowa Ocena końcowa jest średnią ważoną z oceny z egzaminu (z wagą 0.6) i oceny zaliczenia laboratorium (z wagą 0.4). Obie oceny muszą być pozytywne.
Strona: 8

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
Inne

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych: nie

Strona: 9

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi: tak

Publikacje naukowe

  1. B. Brukarczyk; P. Kot; D. Nowak; T. Rogalski; P. Rzucidło, Fixed Wing Aircraft Automatic Landing with the Use of a Dedicated Ground Sign System, ., 2021
  2. B. Dołęga; P. Grzybowski; G. Kopecki; D. Kordos; D. Nowak; P. Rzucidło; A. Tomczyk; Ł. Wałek, System redundantnego sterowania i nawigacji, zwłaszcza do samolotów bezzałogowych, ultralekkich załogowych i lekkich sportowych, ., 2021
  3. G. Dec; A. Majka; T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej, Regular graph-based free route flight planning approach, ., 2021
  4. G. Jaromi; T. Kapuściński; D. Kordos; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba, In-Flight Tests of Intruder Detection Vision System, ., 2021
  5. J. Beran; V. Di Vito; P. Grzybowski; T. Kabrt; P. Masłowski; M. Montesarchio; T. Rogalski, Flight management enabling technologies for single pilot operations in Small Air Transport vehicles in the COAST project, ., 2021
  6. K. Maciejowska; S. Noga; T. Rogalski, Vibration analysis of an aviation engine turbine shaft shield, ., 2021
  7. P. Bąk; T. Rogalski; P. Rzucidło; J. Szura; K. Warzocha, Transformative Use of Additive Technology in Design and Manufacture of Hydraulic Actuator for Fly-by-Wire System, ., 2021
  8. S. Noga; J. Prusik; T. Rogalski; P. Rzucidło, Unmanned aircraft automatic flight control algorithm in an Immelmann manoeuvre, ., 2021
  9. V. Di Vito; P. Grzybowski; P. Masłowski; T. Rogalski, A concept for an Integrated Mission Management System for Small Air Transport vehicles in the COAST project, ., 2021
  10. G. Drupka; A. Majka; T. Rogalski, Automated flight planning method to facilitate the route planning process in predicted conditions, IEEE., 2020
  11. G. Jaromi; D. Kordos; A. Paw; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba, Simulation studies of a vision intruder detection system, ., 2020
  12. J. Bakunowicz ; P. Rzucidło, Detection of Aircraft Touchdown Using Longitudinal Acceleration and Continuous Wavelet Transformation, ., 2020
  13. J. Prusik; T. Rogalski; P. Rzucidło, Unmanned aircraft automatic flight control algorithm in a spin maneuver, ., 2020
  14. T. Kapuściński; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba; Z. Szczerba, A Vision-Based Method for Determining Aircraft State during Spin Recovery, ., 2020
  15. D. Nowak; T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej; Ł. Wałek, Control System for Aircraft Take-off and Landing Based on Modified PID controllers, ., 2019
  16. G. Drupka; P. Rzucidło; P. Szczerba; Z. Szczerba, Vision system supporting the pilot on variable light conditions, ., 2019
  17. G. Drupka; T. Rogalski, Free Route Airspace-nowe regulacje przestrzeni powietrznej, WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO ., 2019
  18. G. Jaromi; D. Kordos; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba, Wybrane elementy badań wizyjnego układu antykolizyjnego dla lekkich oraz bezzałogowych statków powietrznych, ., 2019
  19. J. Prusik; T. Rogalski, Sterowanie trajektorią podczas lotu akrobacyjnego, ., 2019
  20. S. Pluta; T. Rogalski, System elektroniczny przekazywania informacji do statku powietrznego znajdującego się na płycie lotniskowej, ., 2019
  21. A. Majka; J. Pawluczy; T. Rogalski, Metoda planowania trasy lotu samolotu w przestrzeni FRA wykorzystująca wielokryterialne wagi na krawędziach grafu, POLSKIE TOWARZYSTWO MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ ., 2018
  22. A. Majka; J. Pawluczy; T. Rogalski, Zautomatyzowany algorytm planowania lotu samolotu w przestrzeni FRA, POLSKIE TOWARZYSTWO MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ ., 2018
  23. D. Nowak; T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej, Communication and Control Software Development for Experimental Unmanned Aerial System – Selected Issues, SPRINGER INTERNATIONAL PUBLISHING AG., 2018
  24. G. Drupka; A. Majka; T. Rogalski; L. Trela, An airspace model aplicable for automatic flight route planning inside free route airspace, ., 2018
  25. G. Drupka; T. Rogalski, Statki powietrzne w skali mikro i nano - charakterystyka oraz wyzwania; technologia i konstrukcja zainspirowana anatomią owadów, WYDAWNICTWO NAUKOWE TYGIEL., 2018
  26. J. Pieniążek; T. Rogalski, Interakcja z pilotem zautomatyzowanych klap dla samolotów lekkich i ultralekkich, POLSKIE TOWARZYSTWO MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ ., 2018
  27. M. Kalwara; A. Kucaba-Piętal; T. Rogalski; P. Rzucidło; Ł. Święch, Removable Container for In-Flight Experiments on PW-6U Glider, ., 2018
  28. M. Orkisz; T. Rogalski; S. Samolej, The Airspeed Automatic Control Algorithm for Small Aircraft, SPRINGER INTERNATIONAL PUBLISHING AG., 2018
  29. P. Cieciński; T. Kapuściński; G. Kopecki; M. Oszust; J. Pieniążek; T. Rogalski; P. Rzucidło; D. Warchoł; M. Wysocki, A vision-based method for supporting autonomous aircraft landing, ., 2018
  30. P. Grzybowski; M. Klimczuk; P. Rzucidło, Distributed measurement system based on CAN data bus, ., 2018
  31. P. Rzucidło, Członek Komitetu Sterującego Programu Sektorowego InnoSBZ, ., 2018
  32. P. Rzucidło, Zastosowanie metod analizy falkowej do detekcji wybranych zdarzeń w zapisach parametrów lotu lekkich statków powietrznych, OFICYNA WYDAWNICZA POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ., 2018
  33. T. Rogalski, Unmanned aircraft automatic flight control algorithm in loop manoeuvre, ., 2018
  34. T. Rogalski; S. Samolej, UDP/IP/Ethernet Network as an Integration Layer for Distributed Avionic Application: a Case Study, ., 2018
  35. B. Dołęga; G. Kopecki; D. Kordos; T. Rogalski, Review of chosen control algorithms used for small UAV control, ., 2017
  36. D. Kordos; T. Rogalski; P. Rzucidło; P. Szczerba, Intruder Detection and Avoid System (IDAAS) - Opracowanie Algorytmów Przetwarzania i analizy Obrazów (APO) dla potrzeb lotniczego, pokładowego systemu antykolizyjnego w ramach projektu pn. "System wykrywania wykrywania obiektów i unikania kolicji dla małych lub bezzalogowych statków powietrznych", ., 2017
  37. D. Nowak; M. Pruchniak; J. Prusik; T. Rogalski, Układ automatycznego wykonywania manewru korkociągu, ., 2017
  38. D. Nowak; M. Pruchniak; T. Rogalski, Wybrane metody sterowania bezzałogowym statkiem powietrznym w fazie lądowania, ., 2017
  39. G. Drupka; M. Ferencova; T. Rogalski; N. Žáčik, Modeling dynamic mobile area by finite difference method to extract high flexibility in advanced airspace management, ., 2017
  40. G. Drupka; T. Rogalski, Comuptational geometry draft to avoid Dynamic Mobile Area in Advanced Airspace Management service, Mateusz Weiland Network Solutions., 2017
  41. G. Kopecki; M. Pęczkowski; T. Rogalski, Modelowanie dynamiki oraz synteza układu sterowania czterowirnikowcem, ., 2017
  42. G. Kopecki; M. Pęczkowski; T. Rogalski, Przykładowy algorytm automatycznego wyznaczania trasy przelotu w przestrzeni lotów swobodnych, ., 2017
  43. J. Bakunowicz; B. Ciecińska; P. Cieciński; P. Grzybowski; G. Kopecki; A. Majka; A. Mieszkowicz-Rolka; J. Pieniążek; T. Rogalski; L. Rolka; P. Rzucidło; S. Samolej; A. Tomczyk, Cost Optimized Avionics SysTem (COAST), ., 2017
  44. J. Bakunowicz; P. Rzucidło, Measurement and analysis of certain flight parameters based on MEMS sensors, ., 2017
  45. K. de Groot; A. Kucaba-Piętal; J. Meyer; P. Rzucidło; R. Smusz; M. Szewczyk, In-flight investigations of the unsteady behaviour of the boundary layer with infrared thermography, ., 2017
  46. P. Rzucidło, Członek Komitetu Sterującego Programu Sektorowego InnoSBZ, ., 2017
  47. P. Rzucidło, Członkostwo w Komisji Doktorskiej mgra inż. Petra Dittricha, ., 2017
  48. T. Rogalski; D. Rzońca; S. Samolej, Wybrane problemy wytwarzania systemów czasu rzeczywistego dla bezpilotowych statków powietrznych, POLSKIE TOWARZYSTWO INFORMATYCZNE., 2017