logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Przetwórstwo tworzyw sztucznych


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Mechanika i budowa maszyn
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odlewnictwa, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Inżynieria spawalnictwa, Komputerowo wspomagane wytwarzanie, Napędy mechaniczne, Programowanie i automatyzacja obróbki, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Przeróbki Plastycznej
Kod zajęć:
724
Status zajęć:
obowiązkowy dla programu Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 3 / W15 L15 / 2 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora:
dr hab. inż. prof. PRz Wiesław Frącz
Terminy konsultacji koordynatora:
Według harmonogramu pracy w jednostce
semestr 3:
dr inż. Grzegorz Janowski
semestr 4:
dr inż. Grzegorz Janowski

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Znajomość podstawowych rodzajów tworzyw sztucznych, ich metod identyfikacji oraz metod przetwórstwa. Dobór podstawowych technologii przetwórstwa do kategorii wyrobu.

Ogólne informacje o zajęciach:
Moduł obejmuje zagadnienia dotyczące budowy strukturalnej, metod identyfikacji, podstawowych właściwości mechanicznych tworzyw polimerowych oraz wyznaczania właściwości przetwórczych a także zagadnienia dotyczące metod i problemów ich przetwórstwa.

Materiały dydaktyczne:
materiały dodatkowe umieszczono na: wf.v.prz.edu.pl

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 red. R. Sikora Przetwórstwo tworzyw polimerowych : podstawy logiczne, formalne i technologiczne : praca zbiorowa Wydawnictwo Pol. Lubelskiej. 2006
2 M. Bieliński Przetwórstwo tworzyw polimerowych Wyd. Pol. Rzeszowskiej. 2009
3 K. Wilczyński Reologia w przetwórstwie tworzyw sztucznych WNT. 2001
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 W. Frącz Przetwórstwo tworzyw polimerowych, laboratorium wyd. Politechniki Rzeszowskiej. 2014
Literatura do samodzielnego studiowania
1 Frącz W., Krywult B. Podstawy projektowania i wytwarzania elementów z tworzyw sztucznych wyd. Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów. 2008
2 Sikora Janusz W. Selected problems of polymer extrusion Wyd. Pol. Lubelskiej. 2008

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Student jest zarejestrowany na co najmniej III semestr studiów

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student powinien posiadać wiedzę z zakresu problematyki dotyczącej tworzyw sztucznych realizowanej w ramach przedmiotów: Ekologia

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność analitycznego myślenia

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność pracy w zespole

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Zna różnice w budowie strukturalnej tworzyw oraz jej wpływ na ich przetwórstwo, podstawowe rodzaje tworzyw sztucznych, ich metody identyfikacji oraz właściwości mechaniczne. wykład, laboratorium sprawdzian pisemny K-W07+
P6S-WG
MEK02 Umie zdefiniować i wyznaczyć właściwości przetwórcze termoplastycznych tworzyw polimerowych wykład, laboratorium sprawdzian pisemny K-W02+
K-W07+
P6S-WG
MEK03 Zna główne problemy związane z przetwórstwem tworzyw oraz sposoby ich eliminacji bądź minimalizacji. wykład, laboratorium sprawdzian pisemny K-U04+
P6S-UK
MEK04 Zna podstawowe metody przetwórstwa tworzyw oraz obszary ich zastosowania dla różnych kategorii wyrobów z tworzyw wykład, laboratorium sprawdzian pisemny K-W09+
K-U08+
P6S-UW
P6S-WG
MEK05 Zna metodykę projektowania procesu przetwórstwa tworzyw sztucznych, potrafi zaprojektować w podstawowym zakresie proces technologiczny laboratorium, wykład sprawdzian pisemny K-W04+
K-K03+
P6S-UO
P6S-WG
MEK06 Ma pogłębioną wiedzę i umiejętności dotyczące wyznaczania charakterystyk reologicznych pozyskane na zajęciach wykładowych i laboratoryjnych oraz na podstawie samodzielnie studiowanej literatury. Posiada umiejętność prowadzenia wybranych badań właściwości tworzyw termoplastycznych z wykorzystaniem wybranych metod wykład, laboratorium zaliczenie cz. pisemna K-W07+
K-U08+
P6S-UW
P6S-WG

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
3 TK01 Tworzywa sztuczne, budowa, wpływ budowy na właściwości, stany fizyczne, krzywa termomechaniczna, klasyfikacja tworzyw, modyfikatory, wybrane właściwości W01 MEK01
3 TK02 Charakterystyka właściwości eksploatacyjnych tworzyw sztucznych: pełzanie, relaksacja naprężeń, zmiany właściwości użytkowych w zależności od warunków eksploatacyjnych W02 MEK01
3 TK03 Charakterystyka właściwości przetwórczych tworzyw sztucznych, przemiany stanów polimerów podczas przetwórstwa, zjawiska i właściwości reologiczne przy przetwórstwie, podstawy procesu uplastyczniania, wykresy pvT, projektowanie przetwórstwa. W03 MEK02 MEK06
3 TK04 Przetwórstwo fizyko-chemiczne polimerów. Charakterystyka technologii formowania wtryskowego: specjalne techniki wtrysk z gazem, wtrysk z wodą, wtrysk wielokomponentowy, wtrysk z rozdmuchem, wtrysk reaktywny; wtrysk ze spienieniem,obliczenia podstawowych wielkości, parametrów przetwórczych oraz charakterystyka urządzeń W04 MEK03 MEK04
3 TK05 Charakterystyka technologii wytłaczania i prasowania W05 MEK03 MEK04
3 TK06 Termoformowanie próżniowe i mechaniczne, wady, zalety, budowa urządzeń, metody kształtowania wyrobów, wybrane metody przetwórstwa chemiczno – fizycznego polimerów. W06 MEK03 MEK04
3 TK07 Wspomaganie komputerowe procesów przetwórstwa tworzyw sztucznych. Zaliczenie. W07 MEK05
3 TK08 Identyfikacja gatunkowa tworzyw sztucznych. L01 MEK01
3 TK09 Ocena właściwości mechanicznych i lepkosprężystych tworzyw sztucznych na podstawie statycznej próby rozciągania L02 MEK01 MEK06
3 TK10 Wyznaczanie właściwości przetwórczych tworzyw sztucznych za pomocą plastometru. L03 MEK02 MEK06
3 TK11 Ocena skurczu wyprasek wtryskowych i/lub wpływ parametrów wtryskiwania na właściwości wyprasek wtryskowych L04 MEK03
3 TK12 Projektowanie procesu wtryskiwania - analiza wypełniania gniazd formy wtryskowej za pomocą programów symulacyjnych L05 MEK05
3 TK13 Ocena dokładności kształtowo-wymiarowej wyrobów formowanych w technologii termoformowania L06 MEK03 MEK04
3 TK14 Ocena wydajności oraz parametrów reologicznych tworzywa w procesie wytłaczania. Zaliczenie L07 MEK03 MEK04 MEK06

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 3) Przygotowanie do kolokwium: 5.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 5.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 3) Przygotowanie do laboratorium: 5.00 godz./sem.
Przygotowanie do kolokwium: 5.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 5.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 3)
Zaliczenie (sem. 3)

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Zaliczenie wykładu odbywa się na podstawie sprawdzianu pisemnego (efekty modułowe) w formie pytań otwartych
Laboratorium Ocena końcowa jest średnią z ocen cząstkowych zaliczeń każdego z ćwiczeń laboratoryjnych
Ocena końcowa Warunkiem zaliczenia modułu jest osiągnięcie wszystkich efektów modułowych i zaliczenie wszystkich form zajęć. Ocena końcowa wystawiana jest jako średnia ważona oceny z wykładu z wagą 0,4 i laboratorium z wagą 0,6.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 W. Frącz; J. Gawryluk; G. Ryzińska Numerical and analytical methods for calculating the buckling load of a carbon-epoxy beam using Digimat software 2026
2 A. Białkowska; Š. Dvořáčková; A. Fajdek-Bieda; W. Frącz; A. Jakubus; M. Kisiel; J. Kostrzewa; B. Krzykowska; I. Zarzyka Bio-Based Poly(3-hydroxybutyrate) and Polyurethane Blends: Preparation, Properties Evaluation and Structure Analysis 2025
3 Ł. Bąk; A. Białkowska; J. Bieniaś; M. Droździel-Jurkiewicz; A. Falkowska; W. Frącz; K. Hęclik; G. Janowski; T. Klepka; B. Krzykowska; M. Kuciej; M. Ostapiuk; A. Tomczyk; A. Tor-Świątek; I. Zarzyka New Biodegradable Polyester–Polyurethane Biocompositions Enriched by Urea 2025
4 Ł. Bąk; A. Czerniecka-Kubicka; W. Frącz; G. Janowski Sposób otrzymywania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2025
5 Ł. Bąk; A. Czerniecka-Kubicka; W. Frącz; G. Janowski Sposób wytwarzania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2025
6 Ł. Bąk; J. Bieniaś; M. Borowicz; M. Droździel-Jurkiewicz; A. Falkowska; W. Frącz; K. Hęclik; G. Janowski; T. Klepka; B. Krzykowska; M. Kuciej; M. Ostapiuk; J. Paciorek-Sadowska; A. Tomczyk; A. Tor-Świątek; I. Zarzyka Novel Research on Selected Mechanical and Environmental Properties of the Polyurethane-Based P3HB Nanobiocomposites 2025
7 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Biodegradowalna doniczka 2025
8 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Biodegradowalny kompozyt termoplastyczny oraz sposób wytwarzania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2025
9 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Feed hopper with mixer for screw extruder 2025
10 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Lej zasypowy z mieszalnikiem, do wytłaczarki ślimakowej 2025
11 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Osłona ochronna i stabilizująca na drzewa 2025
12 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Osłona ochronna na drzewa 2025
13 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Podstawka pod znicz 2025
14 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Sposób wielokrotnego przetwarzania wyrobów z biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2025
15 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Urządzenie do odwirowywania napełniaczy pochodzenia roślinnego, zwłaszcza po ich alkalizacji 2025
16 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; B. Mossety-Leszczak; G. Mrówka-Nowotnik; B. Pawłowska; J. Sikora; A. Tomczyk Effect of Multiple Mechanical Recycling Cycles on the Structure and Properties of PHBV Biocomposites Filled with Spent Coffee Grounds (SCG) 2025
17 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; B. Mossety-Leszczak; G. Mrówka-Nowotnik; J. Sikora; A. Tomczyk Effect of Coffee Grounds Content on Properties of PHBV Biocomposites Compared to Similar Composites with Other Fillers 2025
18 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; J. Sikora; A. Tomczyk Sposób wielokrotnego przetwarzania wyrobów z biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2025
19 M. Borowicz; W. Frącz; D. Hanusova; M. Kisiel; M. Kovářová; B. Krzykowska; J. Paciorek-Sadowska; V. Sedlařík; Ł. Uram; I. Zarzyka Polymer Bionanocomposites Based on a P3BH/Polyurethane Matrix with Organomodified Montmorillonite—Mechanical and Thermal Properties, Biodegradability, and Cytotoxicity 2024
20 Ł. Bąk; J. Bieniaś; M. Droździel-Jurkiewic; A. Falkowska; W. Frącz; K. Hęclik; G. Janowski; T. Klepka; B. Krzykowska; M. Kuciej; M. Ostapiuk; A. Tomczyk; A. Tor-Świątek; I. Zarzyka Modification of Poly(3-Hydroxybutyrate) with a Linear Polyurethane Modifier and Organic Nanofiller—Preparation and Structure–Property Relationship 2024
21 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Biodegradowalny kompozyt termoplastyczny oraz sposób wytwarzania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2024
22 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Sposób wielokrotnego przetwarzania wyrobów z biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego 2024
23 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; A. Pacana; D. Siwiec Analysis of the Ecological Footprint from the Extraction and Processing of Materials in the LCA Phase of Lithium-Ion Batteries 2024
24 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; A. Pacana; D. Siwiec Reprocessing Possibilities of Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate)–Hemp Fiber Composites Regarding the Material and Product Quality 2024
25 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; A. Pacana; D. Siwiec; P. Szawara Wood Polymer Composite Based on Poly-3-hydroxybutyrate-3-hydroxyvalerate (PHBV) and Wood Flour—The Process Optimization of the Products 2024
26 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; L. Skoczylas Processing of Layered Composite Products Manufactured on the Basis of Bioresin Reinforced with Flax Fabric Using Milling Technology 2024
27 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; M. Wójcik Assessment of the Effect of Multiple Processing of PHBV–Ground Buckwheat Hull Biocomposite on Its Functional and Mechanical Properties 2024
28 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; M. Wójcik Biodegradowalny kompozyt termoplastyczny, sposób wytwarzania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego oraz jego zastosowanie do wielokrotnego przetwarzania 2024
29 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski The Possibilities of Using Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate) PHBV in the Production of Wood–Polymer Composites 2023
30 A. Czerniecka-Kubicka; W. Frącz; G. Janowski; M. Pyda Biocomposites based on the poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate) matrix with the hemp fibers: thermal and mechanical properties 2022
31 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski The Mechanical Properties Prediction of Poly [(3-hydroxybutyrate)-co-(3-hydroxyvalerate)] (PHBV) Biocomposites on a Chosen Example 2022
32 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; T. Trzepieciński The Effect of the Extrusion Method on Processing and Selected Properties of Poly(3-hydroxybutyric-co-3-hydroxyvaleric Acid)-Based Biocomposites with Flax and Hemp Fibers 2022
33 W. Frącz; G. Janowski; M. Pruchniak; Ł. Wałek The Use of Computed Tomography in the Study of Microstructure of Molded Pieces Made of Poly(3-hydroxybutyric-co-3-hydroxyvaleric acid) (PHBV) Biocomposites with Natural Fiber 2021
34 W. Frącz; G. Janowski; R. Smusz; M. Szumski The Influence of Chosen Plant Fillers in PHBV Composites on the Processing Conditions, Mechanical Properties and Quality of Molded Pieces 2021
35 W. Frącz; T. Pacześniak; I. Zarzyka Rigid polyurethane foams modified with borate and oxamide groups-Preparation and properties 2021
36 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski Influence of the Alkali Treatment of Flax and Hemp Fibers on the Properties of PHBV Based Biocomposites 2021
37 Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski The Optimization of PHBV-hemp Fiber Biocomposite Manufacturing Process on the Selected Example 2021
38 A. Czerniecka-Kubicka; W. Frącz; M. Janus-Kubiak; L. Kubisz; M. Pyda; W. Zielecki Vibrational heat capacity of the linear 6,4-polyurethane 2020
39 Ł. Byczyński; A. Czerniecka-Kubicka; W. Frącz; M. Pyda; V. Sedlarik; A. Szyszkowska; I. Zarzyka Hybrid nanobiocomposites based on poly(3-hydroxybutyrate) – characterization, thermal and mechanical properties 2020