Karta przedmiotu

Przeróbka plastyczna

Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:

2025/2026

Nazwa jednostki prowadzącej studia:

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów:

Mechanika i budowa maszyn

Obszar kształcenia:

nauki techniczne

Profil studiów:

ogólnoakademicki

Poziom studiów:

pierwszego stopnia

Forma studiów:

stacjonarne

Specjalności na kierunku:

Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odlewnictwa, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Inżynieria spawalnictwa, Komputerowo wspomagane wytwarzanie, Napędy mechaniczne, Programowanie i automatyzacja obróbki, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:

inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:

Katedra Przeróbki Plastycznej

Kod zajęć:

723

Status zajęć:

obowiązkowy dla programu Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych

Układ zajęć w planie studiów:

sem: 5 / W15 L15 P15 / 2 ECTS / Z

Język wykładowy:

polski

Imię i nazwisko koordynatora:

dr hab. inż. prof. PRz Tadeusz Balawender

Terminy konsultacji koordynatora:

Czwartek godz. 9:00 - 11:00

semestr 5:

dr inż. Beata Pawłowska , termin konsultacji wtorek 10.30-12.00; czwartek 17.00-18.00 (MS Teams)

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Zapoznanie z istotnymi zagadnieniami teoretycznymi i praktycznymi technologii przeróbki plastycznej metali

Ogólne informacje o zajęciach:
Moduł obejmuje podstawowe informacje z teorii sprężystości i plastyczności , fizyce odkształceń plastycznych oraz główne technologie przeróbki plastycznej metali.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1	S. Erbel, K. Kuczyński, Z. Marciniak	Obróbka plastyczna	PWN; Warszawa .	1986
2	M. Morawiecki, L. Sadok, E. Wosiek	Przeróbka plastyczna	Śląsk, Katowice .	1986
3	J. Sińczak	Procesy przeróbki plastycznej	WN Akapit, Kraków.	2003

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1	F. Stachowicz	Obróbka plastyczna, laboratorium	Skrypt PRz, Rzeszów .	2003

Literatura do samodzielnego studiowania
1	W.P. Romanowski	Tłoczenie na zimno, poradnik	WNT, Warszawa .	1976
2	P. Wsiunyk	Teoria procesów kucia i prasowania	WN-T Warszawa.	1982

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Student zarejestrowany na semestr 5

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Znajomość podstawowych pojęć i definicji z mechaniki, wytrzymałości materiałów i metaloznawstwa.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność pozyskiwania informacji i danych ze źródeł literatury. Umiejętność interpretacji i wyciągania wniosków. Umiejętność pracy w zespole.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Student rozumie potrzebę ciągłego samokształcenia. Ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
MEK01	Posiada pogłębioną wiedzę teoretyczną i praktyczną w ramach technologii przeróbki plastycznej metali.	wykład, laboratorium, projekt indywidualny	sprawdzian pisemny, sprawozdanie z laboratorium, zaliczenie cz. pisemna	K-W03++ K-W07++ K-U01++ K-U08++ K-U09++	P6S-UW P6S-WG
MEK02	Posiada wiedzę i umiejętność prowadzenia badań właściwości technologicznych materiałów w procesach przeróbki plastycznej.	wykład, laboratorium, projekt	sprawdzian pisemny	K-W07+ K-U08+	P6S-UW P6S-WG

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
5	TK01	- Podstawy odkształceń plastycznych; wskaźniki odkształcenia, warunki plastyczności, prawo plastycznego płynięcia, praca odkształcenia plastycznego. - Mechanizm odkształceń plastycznych i mechanizm umocnienia odkształceniowego. Zjawiska towarzyszące odkształceniom plastycznym; naprężenia własne, anizotropia właściwości plastycznych, włóknistość, tekstura. - Czynniki wpływające na opór plastyczny i plastyczność materiału. Odkształcalność graniczna. Tarcie w procesach obróbki plastycznej. Obróbka cieplna materiałów odkształconych. - Tłoczenie; informacje o przebiegu cięcia, gięcia i kształtowania wytłoczek. - Kucie i prasowanie; charakterystyka kucia swobodnego i matrycowego, specjalne sposoby kucia. Wpływ kształtu odkuwki i materiału na przebieg procesu technologicznego. - Walcowanie; podstawowe elementy teorii walcowania, walcowanie prętów, blach taśm i rur. - Ciągnienie; wiadomości ogólne, ciągnienie prętów i rur. - Wyciskanie; przebieg procesu, rodzaje i sposób wykonywania części wyciskanych. - Niekonwencjonalne sposoby obróbki plastycznej.	W01-W15	MEK01 MEK02
5	TK02	- Wyznaczanie przebiegu krzywych umocnienia plastycznego i podstawowych parametrów opisujących własności plastyczne metali. - Wyznaczanie podstawowych zależności w procesie wykrawania krążków z blach (określanie wpływu rodzaju i grubości materiału oraz wartości luzu na wartość siły maksymalnej i jakość powierzchni przecięcia). - Wyznaczanie podstawowych zależności w procesie gięcia blach (wyznaczanie charakterystyki gięcia i wielkości sprężynowania w podczas wyginania pod kątem 90). - Wytłaczanie naczynia w kształcie kubka (wyznaczanie optymalnej siły docisku, granicznego współczynnika odkształcenia, wpływu geometrii matrycy na wartość maksymalnej siły wytłaczania). - Spęczanie walców w procesie kucia swobodnego i prasowania (wyznaczanie energii uderzenia bijaka, prędkości odkształcenia, nacisków jednostkowych, stopnia odkształcenia itp.). - Walcowanie pasków blachy (porównanie zmierzonej siły walcowania z siłą obliczoną za pomocą wzorów teoretycznych, wyznaczanie współczynnika tarcia).	L01-L15	MEK01 MEK02
5	TK03	- Kształtowanie wyrobu łączącego operacje cięcia i gięcia; rozmieszczenie i dobór układu wyrobu w taśmie, obliczenia parametrów siłowych, dobór typu tłocznika i urządzeń automatyzujących proces technologiczny. Wielotaktowe kształtowanie naczynia cylindrycznego: wyznaczenia wymiarów materiału wyjściowego, liczby operacji i wymiarów przetłoczek; sprawdzenie konieczności stosowania wyżarzania międzyoperacyjnego; określenie parametrów siłowych i dobór narzędzi. - Wielowykrojowe kucie odkuwki typu korbowodu: wyznaczenie wymiarów materiału wyjściowego, rodzaju i parametrów operacji, liczby i kształtu wykrojów wstępnych: dobór wielkości młota. Kucie odkuwki typu tulei na kuźniarce: obliczenie wymiarów materiału wyjściowego: wyznaczenie rodzaju i parametrów operacji; dobór wielkości kuźniarki. - Prasowanie (wyciskanie) odkuwki typu zaworu: określenie rodzaju i parametrów operacji; wyznaczenie parametrów siłowych i dobór prasy; szkic narzędzi kształtujących.	P01-P15	MEK01 MEK02

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Wykład (sem. 5)	Przygotowanie do kolokwium: 2.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.	Studiowanie zalecanej literatury: 1.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 5)	Przygotowanie do laboratorium: 1.00 godz./sem. Przygotowanie do kolokwium: 1.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.	Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 1.00 godz./sem.
Projekt/Seminarium (sem. 5)	Przygotowanie do zajęć projektowych/seminaryjnych: 1.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem..	Wykonanie projektu/dokumentacji/raportu: 3.00 godz./sem. Przygotowanie do prezentacji: 1.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 5)
Zaliczenie (sem. 5)

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład	Na zaliczeniu ustnym sprawdzana jest realizacja efektu modułowego (MEK01). Student musi odpowiedzieć poprawnie na wszystkie pytania obowiązkowe, aby uzyskać ocenę dostateczną. Odpowiedź na pytania dodatkowe pozwala uzyskać ocenę wyższą.
Laboratorium	Na zaliczeniu pisemnym sprawdzana jest realizacja efektu modułowego (MEK01). Sprawdzian obejmuje pytania obowiązkowe oraz dodatkowe. Student musi odpowiedzieć poprawnie na wszystkie pytania obowiązkowe, aby uzyskać ocenę dostateczną. Odpowiedź na pytania dodatkowe pozwala uzyskać ocenę wyższą. Dodatkowym warunkiem zaliczenia jest wykonanie i zaliczenie sprawozdań.
Projekt/Seminarium	Podczas zaliczania projektu sprawdzana jest realizacja efektu modułowego (MEK01). Warunkiem zaliczenia jest wykonanie i prezentacja projektu.
Ocena końcowa	Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie wszystkich form zajęć. Ocena końcowa wyznaczana jest jako średnia ważona oceny z wykładu z wagą 0.4, z laboratorium z wagą 0.4 i z projektu z wagą 0.2

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1	T. Balawender; T. Dubiel; M. Osetek	The Phenomenon of Hydrogen Embrittlement in High-Strength Bolts	2023
2	T. Balawender; T. Dubiel	Discontinuity defects of the bolt head bearing surface	2022
3	T. Balawender; T. Dubiel; M. Osetek	The Fibrous Structure of the Bolt and Its Effect on the Joint Reliability	2021
4	T. Balawender; P. Myśliwiec	Experimental Analysis of FSW Process Forces	2020
5	T. Balawender; Ł. Bąk; M. Zwolak	Experimental Analysis of Mechanical Characteristics of KOBO Extrusion Method	2020