logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Napęd i sterowanie maszyn


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Mechanika i budowa maszyn
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odlewnictwa, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Inżynieria spawalnictwa, Komputerowo wspomagane wytwarzanie, Napędy mechaniczne, Programowanie i automatyzacja obróbki, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji
Kod zajęć:
709
Status zajęć:
obowiązkowy dla programu Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 5 / W30 L15 / 3 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora:
dr inż. Robert Babiarz
semestr 5:
dr inż. Paweł Sułkowicz

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Celem kształcenia jest nabycie przez studentów wiedzy i umiejętności z zakresu teorii obrabiarkowych układów napędowych. Zapoznanie studentów z modelami matematycznymi oraz strukturalnymi wybranych układów napędowych elektrycznych oraz hydraulicznych i metodami ich symulacji. Poznanie postaw sterowania oraz zasad poprawnego doboru układów napędowych.

Ogólne informacje o zajęciach:
Przedmiot obowiązkowy dla studentów 6 sem.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 J.Burek Podstawy napędu i sterowania maszyn. Oficyna PRz.. 1999
2 Stefan Stryczek. Napęd hydrostatyczny T. 1/2 WNT. 2014
3 J. Kosmol Serwonapędy obrabiarek sterowanych numerycznie. WNT. 1998
4 Andrzej Garbacik Studium projektowania układów hydraulicznych. Ossolineum. 1997
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 A. Zieliński Napęd i sterowanie hydrauliczne obrabiarek WNT. 1972
2 J. Kosmol Serwonapędy obrabiarek sterowanych numerycznie WNT. 1998
3 J.Kosmol, K. Lis Laboratorium z napędów mechatronicznych. Wyd. Politechniki Śl.. 2014
4 red. Ryszard Dindorf Hydraulika i pneumatyka : podstawy, ćwiczenia, laboratorium : podręcznik akademicki. Wydaw.Politech.Świętokrz.. 2013
Literatura do samodzielnego studiowania
1 G. Kotnis Budowa i eksploatacja układów hydraulicznych w maszynach Wydawnictwo KaBe. 2008

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja na 6 sem.

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student powinien posiadać wiedzę w zakresie realizowanym w ramach przedmiotów poprzedzających.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność analizy i pozyskiwania danych z literatury.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Student rozumie konieczność samokształcenia i dokształcania.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Student zna budowę i charakterystyki mechaniczne podstawowych rodzajów napędów. Metody przenoszenia mocy i przekształcanie ruchu. wykład kolokwium K-W06+
 P6S-WG
MEK02 Student zna podstawowe elementy hydrauliczne i ich charakterystyki. Student zna podstawowe hydrauliczne układy napędowe oraz ich charakterystyki mechaniczne. wykład, laboratorium kolokwium, raport pisemny K-W10++
 P6S-WG
MEK03 Student zna podstawy programowania oraz strukturę układów sterowania numerycznego. wykład kolokwium K-U07+
K-U17+
 P6S-UW
MEK04 Student zna charakterystyki statyczne i dynamiczne napędu z silnikiem skokowym i bezszczotkowym oraz asady doboru tych silników do układów napędowych. wykład, laboratorium kolokwium, raport pisemny K-W16+
K-K04+
 P6S-KO
P6S-WG
MEK05 Student zdobył pogłębioną wiedzę oraz umiejętność prowadzenia badań naukowych. wykład sprawdzian pisemny K-U07+++
 P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
5 TK01 Przeznaczenie, budowa i charakterystyki mechaniczne napędów; silnik i przekładnia; przenoszenie mocy i przekształcanie ruchu; charakterystyki mechaniczne wyjściowe; model dynamiczny; rozruch i hamowanie; dynamiczny i ustalony punkt pracy napędu; obciążenie rzeczywiste i obciążenie dopuszczalne; sztywność mechaniczna napędu. W01, W02 MEK01
5 TK02 Stopniowanie i regulacja prędkości obrotowych; wykresy prędkości; regulacja prędkości w układzie otwartym i zamkniętym. W03 MEK01 MEK05
5 TK03 Napędy elektryczne ruchu prostoliniowego; przekładnie śrubowe toczne; zastosowanie silników regulowanych o ruchu ciągłym do regulacji i sterowania prędkości; zastosowanie silników prądu przemiennego, prądu stałego, skokowych i liniowych; budowa i charakterystyki serwonapędów ruchu prostoliniowego. W04, W05 MEK03
5 TK04 Napędy hydrauliczne; podstawowe wielkości hydrauliczne; pompy wyporowe i silniki hydrauliczne; zawory bezpieczeństwa, dławiki, rozdzielacze; typowe hydrauliczne układy napędowe; charakterystyki mechaniczne wyjściowe; regulacja prędkości; przekładnie hydrauliczne; wzmacniacze i serwomechanizmy hydrauliczne. W06, W07 MEK04
5 TK05 Sumowanie i kojarzenie ruchów prostych obrotowych i/lub prostoliniowych wielu elementów roboczych maszyny; sprzężenie mechaniczne i przez układ sterowania; sztywność kinematyczna sprzężenia. Interpolacja – rodzaje i realizacja. W08, W09 MEK02
5 TK06 Podział układów sterowania obrabiarek. Osie współrzędnych i struktury ruchowe w obrabiarkach sterowanych numerycznie. W10 MEK03
5 TK07 Podstawowe układy sterujące. Programowalne sterowniki logiczne PLC. Podstawy sterowania numerycznego. Struktura funkcjonalna sterowania numerycznego. W11, W12 MEK03
5 TK08 Sterownik położenia napędu. Podstawy programowania układów sterowania numerycznego. Struktura programu sterującego W13 MEK03
5 TK09 Sterowanie komputerowe obrabiarek. Komputerowe układy sterowania CNC. Układu CNC o strukturze klasycznej, rozproszonej i otwartej. W14 MEK03
5 TK10 Układy sterowania adaptacyjnego AC. W15 MEK02
5 TK11 Charakterystyki mechaniczne serwonapędu osi sterowanej ruchu prostoliniowego. L1 MEK01
5 TK12 Badanie charakterystyk statycznych i dynamicznych napędu z silnikiem skokowym. L2 MEK04
5 TK13 Symulacja i budowa układów hydrostatycznych. Badanie charakterystyk mechanicznych układów hydrostatycznych. L4, L5 MEK02
5 TK14 Programowanie napędów posuwu obrabiarek sterowanych numerycznie. L6, L7 MEK03

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 5) Przygotowanie do kolokwium: 5.00 godz./sem.
 Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.
 Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 5.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 5) Przygotowanie do laboratorium: 7.00 godz./sem.
Przygotowanie do kolokwium: 1.00 godz./sem.
 Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
 Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 7.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 5) Udział w konsultacjach: 1.00 godz./sem.
Zaliczenie (sem. 5) Przygotowanie do zaliczenia: 1.00 godz./sem.
 Zaliczenie pisemne: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład pozytywny wynik sprawdzianu pisemnego z treści wykładów (czas trwania sprawdzianu 45 min).
Laboratorium zaliczenie ćwiczeń następuje na podstawie pozytywnych ocen ze sprawozdań z ćwiczeń laboratoryjnych.
Ocena końcowa ocena zaliczeniowa z przedmiotu jest średnią arytmetyczną ocen z ćwiczeń laboratoryjnych oraz sprawdzianu z treści wykładów.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 R. Babiarz; K. Kęcik; M. Sałata Detection of Defects in Solid Carbide Cutting Tools During Creep-Feed Flute Grinding (CFG) Using Recurrence Analysis 2025
2 R. Babiarz; K. Kurzydłowski; M. Łępicka; M. Pytel; M. Rodziewicz; Ł. Żyłka Comparative analysis of CFG grinding of Inconel 718 using electrocorundum and sintered alumina wheels: grinding forces, surface roughness, and surface morphology 2025
3 R. Babiarz; J. Buk; J. Burek; K. Gancarczyk; P. Sułkowicz A Method of Increasing the Accuracy of Low-Stiffness Shafts: Single-Pass Traverse Grinding Without Steady Rests 2022
4 R. Babiarz; J. Buk; J. Burek; K. Krupa; P. Sułkowicz The Accuracy of Finishing WEDM of Inconel 718 Turbine Disc Fir Tree Slots 2021
5 R. Babiarz; M. Płodzień; Ł. Żyłka Przyrząd do kontroli sztywności dynamicznej wrzeciona szlifierskiego 2021