Karta przedmiotu

Ochrona środowiska

Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:

2025/2026

Nazwa jednostki prowadzącej studia:

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów:

Lotnictwo i kosmonautyka

Obszar kształcenia:

nauki techniczne

Profil studiów:

ogólnoakademicki

Poziom studiów:

pierwszego stopnia

Forma studiów:

stacjonarne

Specjalności na kierunku:

Awionika, Pilotaż, Samoloty, Silniki lotnicze, Zarządzanie ruchem lotniczym

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:

inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:

Zakład Termodynamiki

Kod zajęć:

655

Status zajęć:

obowiązkowy dla programu Samoloty, Zarządzanie ruchem lotniczym

Układ zajęć w planie studiów:

sem: 1 / W15 / 2 ECTS / Z

Język wykładowy:

polski

Imię i nazwisko koordynatora:

dr inż. prof. PRz Mariusz Szewczyk

Terminy konsultacji koordynatora:

Środa 12:15 - 13:45 Czwartek 13:15 - 15:00

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Opanowanie wiedzy ogólnej na temat funkcjonowania środowiska, jego elementów oraz jego ochrony ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów środowiska oraz jego działania które są blisko związane z lotnictwem.

Ogólne informacje o zajęciach:
Moduł ma za zadanie dostarczyć ogólną, a w zagadnieniach blisko związanych z lotnictwem pogłębioną, wiedzę o środowisku, jego funkcjonowaniu i elemenetach składowych oraz jego ochronie.

Materiały dydaktyczne:
Materiały w formie elektronicznej dostępne na stronie www prowadzącego wykłady.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1	Symonides E.	Ochrona przyrody	Warszawa : Wydaw.Uniw.Warsz..	2014
2	Zarzycki R., Imbierowicz M., Stelmachowski M.	Wprowadzenie do inżynierii i ochrony środowiska	WNT, Warszawa.	2007
3	Red. Konieczyński J.	Ochrona powietrza w teorii i praktyce	Zabrze : Inst. Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, 286 s..	2012
4	Madany A.	Fizyka atmosfery: wybrane zagadnienia	Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	1996
5	red. Krzysztof Kożuchowski.	Meteorologia i klimatologia	Warszawa : Wydaw.Nauk.PWN, .	2005
6	Kurnatowskiej A.	Ekologia. Jej zwiazki z róznymi dziedzinami wiedzy	PWN, Warszawa.	2001

Literatura do samodzielnego studiowania
1	World Wildlife Fund	Living planet report 2018	www.panda.org.	2019
2	Lockwood J. G.	Procesy klimatotwórcze	PWN, Warszawa.	1984
3	Ledwoń K.	Ekologiczne podstway kształtowania technosfery	PWN, Warszawa.	1998
4	Bac S., Rojek M.	Meteorologia i klimatologia w inżynierii środowiska	Wrocław : Wydaw.Uniwersytetu Przyrodniczego.	2012
5	Seinfeld J, H., Pandis S. N.	Atmospheric chemistry and physics: from air pollution to climate change	John Wiley & Sons Inc, New York.	1998
6	J.V. Iribarne, H.-R. Cho	Fizyka atmosfery	Warszawa : PWN.	1988

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Wpis na semestr 1.

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Fizyka, Ekologia, Chemia - zakres szkoły średniej

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Brak

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Brak

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
MEK01	Posiada podstawową wiedzę na temat fizyki i chemii atmosfery, zagadnień związanych z przekształceniami energii w atmosferze i niektórych zjawisk atmosferycznych istotnych dla lotnictwa.	wykład	test pisemny	K-W02+	P6S-WG
MEK02	Zna koncepcję rozwoju zrównoważonego oraz podstawowe koncepcje w zakresie ochrony środowiska i ich implikacje w życiu gospodarczym i społecznym, oraz potrafi zidentyfikować podstawowe zagrożenia dla środowiska ze strony lotnictwa oraz metody i technologie służące jego ochronie przed tymi zagrożeniami.	wykład	test pisemny	K-W14++	P6S-WK
MEK03	Posiada podstawową znajomość zagadnień dotyczących środowiska, jego elementów i działania.	wykład	test pisemny	K-W02+ K-W14++	P6S-WG P6S-WK

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
1	TK01	Podstawowe pojęcia i definicje: środowisko, ochrona środowiska w ujęciu ogólnym i wąskim, zasoby przyrody odnawialne i nieodnawialne, technosfera, idea zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju), ekosystem i przyjęty schemat modelu systemu, gdzie występuje wzajemne oddziaływanie: człowieka, przemysłu i technologii oraz środowiska.	W01	MEK02 MEK03
1	TK02	Budowa ziemskich ekosystemów. Ziemia w Układzie Słonecznym. Pojęcie ekosfery. Zarys powstania i ewolucji Ziemi. Właściwości fizykochemiczne i cechy funkcjonalne atmosfery ziemskiej i jej skład.	W02	MEK03
1	TK03	Ziemska hydrosfera. Właściwości wody i jej znaczenie zarówno w skali globalnej (morza i oceany kształtują klimat Ziemi), jak i w skali mole¬kularnej (obecność wody w komórkach organizmów). Zasoby wody, krążenie wody w przyrodzie i jako surowiec.	W03	MEK03
1	TK04	Ziemska litosfera, jej budowa począwszy od wnętrza Ziemi do powierzchni z omówieniem aktywności geologicznej naszej planety (wędrówki ziemskich kontynentów, wybuchy wulkanów i przesuwanie się płyt tektonicznych, litosfera, astenosfera). Gleba, schemat budowy warstwy gleby oraz jej funkcje podtrzymujące i chroniące życie na naszej planecie (wyżywienie świata, zasoby leśne, zasoby surowców naturalnych i paliw).	W04	MEK03
1	TK05	Pierwiastki chemiczne występujące na Ziemi. Właściwości węgla, wodoru i fosforu. Cykl lub obieg biogeochemiczny jako obieg pierwiastków będący następstwem życia organicznego w kontekście procesów geologicznych i chemicznych w środowisku. Biogeochemiczny cykl: węgla, azotu, siarki i fosforu w ujęciu rocznych strumieni, zobrazowany przebiegiem procesów zachodzących w instalacjach przemysłowych lub w środowisku naturalnym za pomocą wykresu Sankeya.	W05	MEK02 MEK03
1	TK06	Pojęcie: zanieczyszczenia, substancji niebezpiecznej i wielkość dopuszczalnej emisji w środowisku. Źródła antropogeniczne, czyli związane z działalnością człowieka i źródła naturalne emitujące zanieczyszczenia do atmosfery. Rodzaje zanieczyszczeń oraz sposoby zapobiegania, rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń pyłowych, aerozolowych i gazowych, hałas, tereny chronione, środowisko gleb, typowe zanieczyszczenia gleb i ich likwidacja, remediacja gruntów, odpady, ustawowy podział, odpady niebezpieczne, gospodarka odpadami, utylizacja odpadów, charakterystyczne wskaźniki zanieczyszczenia środowiska w poszczególnych komponentach.	W06	MEK02 MEK03
1	TK07	Oddziaływanie przemysłu lotniczego na środowisko: skutki i sposoby oddziaływania, etap pozyskiwania paliw pierwotnych, etap przetwarzania paliw; wpływ na krajobraz, litosferę, atmosferę, hydrosferę oraz infrastrukturę techniczną i społeczną. Zagadnienia podstawowe procesów oczyszczania spalin. Zagadnienia związane z metodami zapobiegania emisji. Pomiary i obliczanie emisji zanieczyszczeń, przygotowanie gazów do oczyszczania. Oczyszczanie spalin z zanieczyszczeń gazowych. Absorpcja. Adsorpcja. Spalanie termiczne i katalityczne. Kondensacja. Oczyszczanie biologiczne. Odpady i ich zagospodarowanie.	W07	MEK02
1	TK08	Promieniowanie słoneczne: budowa Słońca, reakcje termojądrowe, widmo emisyjne Słońca – powstawanie, widmo emisyjne Słońca - ciało doskonale czarne, stała słoneczna, prawo Stefana-Boltzmana - temperatura efektywna Słońca, prawo Wiena - rozkład widmowy promieniowania , aktywność słoneczna i jej zmiany - wpływ na procesy energetyczne w atmosferze Ziemi.	W08	MEK01
1	TK09	Promieniowanie elektromagnetyczne: rodzaje promieniowania elektromagnetycznego, energia wewnętrzna - składniki, promieniowanie cieplne - mechanizmy generacji i pochłaniania, widmo promieniowania, poszerzenie linii widmowych, właściwości promieniowania cieplnego gazów, ciał stałych i cieczy, statystyka Maxwella-Boltzmana, prawo Plancka, oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z ośrodkiem, emisyjność - absorpcyjność, ciało szare.	W09	MEK01 MEK03
1	TK10	Oddziaływanie promieniowania słonecznego z atmosferą: składniki podstawowe i śladowe atmosfery, procesy generacji i usuwania, ośrodek mętny - rozpraszanie, rozpraszanie - rodzaje, rozpraszanie Ramanowskie, Rayleigha, Mie, geometryczne, promieniowanie bezpośrednie i rozproszone, absorpcja – pasma absorpcyjne składników, prawo Bouguera-Lamberta, masa optyczna atmosfery, współczynnik przeźroczystości atmosfery, silna absorpcja w niejednolitym ośrodku, budowa pionowa atmosfery, troposfera, stratosfera, jonosfera, ozonosfera, warstwy pochłaniające, warstwy emitujące, widmo promieniowania rozproszonego, widmo promieniowania bezpośredniego - wpływ masy optycznej.	W10	MEK01 MEK03
1	TK11	Bilans energetyczny Ziemi- wpływ na właściwości promieniowania słonecznego: składniki bilansu, albedo – właściwości, temperatura efektywna Ziemi, promieniowanie zwrotne Ziemi - promieniowanie powierzchni i atmosfery, okna atmosferyczne, efekt cieplarniany – gazy cieplarniane, bilans energetyczny układu powierzchnia – atmosfera - kosmos, zmienność bilansu energetycznego Ziemi, lokalny bilans energetyczny Ziemi, południkowy rozkład bilansu, bilans globalny a bilans lokalny, podstawowe mechanizmy klimatyczne, globalna cyrkulacja atmosferyczna i globalna cyrkulacja oceaniczna.	W11-W12	MEK01 MEK03
1	TK12	Globalna cyrkulacja atmosferyczna: mechanizm działania, model trójkomórkowy, wpływ siły Coriolisa, budowa troposfery, wpływ globalnej cyrkulacji na klimat lokalny, globalny rozkład ciśnienia i wiatrów, zmiany sezonowe cyrkulacji, wpływ geomorfologii, klimaty Ziemi, komórka Hadley’a – przekształcenia energetyczne, strefa konwergencji równikowej, wiatr - mechanizm generacji, rodzaje wiatru, prądy strumieniowe, masy powietrza, fronty atmosferyczne, cyrkulacja średnich szerokości geograficznych, cyklony i antycyklony, powstawanie i dezintegracja układu cyklonalnego, front zimny, ciepły i zokludowany, fale Rosby'ego, oscylacje klimatyczne. Globalna cyrkulacja oceaniczna: mały i duży obieg wody, obieg wody a globalna cyrkulacja atmosferyczna, ustrój cieplny oceanu, wpływ zasolenia na własności wody, falowanie – powstawanie, cyrkulacja powierzchniowa – przyczyny i obraz, cyrkulacja głębokowodna, cyrkulacja termohalinowa, Conveyer Belt.	W13-W15	MEK01 MEK03

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Wykład (sem. 1)		Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.	Uzupełnienie/studiowanie notatek: 8.00 godz./sem. Studiowanie zalecanej literatury: 15.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 1)	Przygotowanie do konsultacji: 1.00 godz./sem.	Udział w konsultacjach: 1.00 godz./sem.
Zaliczenie (sem. 1)	Przygotowanie do zaliczenia: 10.00 godz./sem.	Zaliczenie pisemne: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład	Obecność na wykładach jest obowiązkowa i może być sprawdzana.
Ocena końcowa	Realizacja modułowych efektów kształcenia MEK01-MEK03 sprawdzana jest na podstawie wyników symetrycznego testu jednokrotnego wyboru (PRAWDA/FAŁSZ), w którym występuje 100 stwierdzeń (pytań). Treść pytań pokrywa modułowe efekty kształcenia w proporcji MEK01 - 40%, MEK02 - 20%, MEK03 - 40%. Z testu należy uzyskać minimum 40% punktów ponad średnią statystyczną, co oznacza 70 punktów, a 80% i więcej punktów ponad średnią statystyczną, co oznacza 90 punktów, pozwala uzyskać ocenę najwyższą. Pomiędzy 70 i 90 punktów stosowana jest skala liniowa. Zaliczenie testu w terminie poprawkowym obniża ocenę końcową o pół stopnia.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1	M. Szewczyk	Wyznaczanie wilgotności powietrza	2024
2	U. Florek; P. Gil; R. Smusz; M. Szewczyk	Urządzenie do oczyszczania obiektów ruchomych, zwłaszcza do osuszania lub odladzania oraz sposób sterowania tym urządzeniem	2021
3	R. Gałek; P. Gil; M. Szewczyk; F. Wolańczyk	Urządzenia energetyczne: laboratorium	2020