logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Termodynamika


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Mechatronika
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Informatyka i robotyka, Komputerowo wspomagane projektowanie
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
Inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Zakład Termodynamiki
Kod zajęć:
593
Status zajęć:
obowiązkowy dla programu
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 4 / W15 L15 / 3 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora 1:
dr inż. prof. PRz Mariusz Szewczyk
Terminy konsultacji koordynatora:
zgodnie z harmonogramem pracy Katedr
Imię i nazwisko koordynatora 2:
dr hab. inż. prof. PRz Paweł Gil
semestr 4:
mgr inż. Marek Markowicz
semestr 4:
dr hab. inż. prof. PRz Robert Smusz

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Poznanie podstawowych pojęć z zakresu termodynamiki i ich zastosowań do opisu zjawisk fizycznych i urządzeń technicznych w zakresie tematyki przedstawionej w module; nabycie umiejętności wykonywania niektórych pomiarów cieplnych.

Ogólne informacje o zajęciach:
Stanowi wprowadzenie i wyjaśnienie niezbędnego minimum wiadomości z termodynamiki fenomenologicznej w celu opisu zjawisk fizycznych wykorzystywanych w technice. Laboratoria umożliwiają zdobycie praktycznych umiejętności w czasie wykonywania pomiarów.

Materiały dydaktyczne:
Materiały w formie papierowej i elektronicznej dostępne u prowadzących zajęcia oraz na stronie www prowadzącego wykłady i laboratoria.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 Çengel Y. A. Introduction to Thermodynamics and Heat Transfer McGraw-Hil, New York. 1997
2 W. Pudlik Termodynamika Skrypt Politechniki Gdańskiej w wersji elektronicznej, Gdańsk. 2011
3 Szargut J. Termodynamika techniczna PWN, Warszawa. 2005
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 Praca zbior. pod red. B. Bieniasza Termodynamika. Laboratorium Ofic. Wyd. Pol. Rz.. 2011
2 Praca zbior. pod red. T.R. Fodemskiego Pomiary cieplne. Cz. I WNT. 2000
Literatura do samodzielnego studiowania
1 Charun H. Podstawy Termodynamiki Technicznej. Wykłady dla nieenergetyków Politechnika Koszalińska. 2008
2 R. Smusz, J. Wilk, F. Wolańczyk Termodynamika. Repetytorium Ofic. Wyd. P.Rz.. 2014
3 Madejski J. Termodynamika techniczna Oficyna Wydawnicza PRz. 2000

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Wpis na semestr czwarty.

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Matematyka, Fizyka - poziom studiów technicznych I stopnia, Chemia - poziom szkoły średniej, Znajomość mechaniki ogólnej.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność pozyskiwania informacji z literatury i samokształcenia się. Potrafi realizować pomiary, opracowywać ich wynik, wykonywać podstawowe obliczenia z włączeniem rachunku różniczkowego.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Potrafi pracować indywidualnie i w zespole; potrafi podporządkowywać się zasadom pracy w zespole, wykazuje podstawowe zrozumienie odpowiedzialności osobistej i jest aktywny w pogłębianiu wiedzy.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Definiuje podstawowe pojęcia termodynamiki technicznej - pracy, ciepła, entalpi, entropi, znamion, stanu i przemian termodynamicznych dla gazu doskonałego i półdoskonałego. wykład, laboratorium zaliczenie cz. pisemna, sprawdzian pisemny, raport pisemny K-W03+
K-U04+
K-U16+
P6S-KR
P6S-UU
P6S-WG
MEK02 Zna w zakresie podstawowym zastosowania termodynamiki do analizy odwracalnych i nieodwracalnych zjawisk w systemach otwartych i zamkniętych oraz prawo i lewo bieżnych obiegach gazowych. wykład, laboratorium sprawdzian pisemny, raport pisemny, zaliczenie cz. pisemna K-W03+
K-U04+
K-U16+
P6S-KR
P6S-UU
P6S-WG
MEK03 Posiada elementarną znajomość podstawowych pojęć z wymiany ciepła podczas przewodzenia, konwekcji swobodnej i wymuszonej oraz promieniowania. wykład zaliczenie cz. pisemna K-W03+
K-U04+
K-U16+
P6S-KR
P6S-UU
P6S-WG
MEK04 Objaśnia zasadę pomiaru, wykonuje pomiary wybranych wielkości fizycznych istotnych w termodynamice i ocenia wartość ich niepewności. laboratorium sprawdzian pisemny, raport pisemny K-W09+
K-U01+
K-U06+
P6S-UW
P6S-WG

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
4 TK01 Podstawy termodynamiki fenomenologicznej: Energia, formy energii, przekształcenia energii; Substancja, ilość substancji, liczba Avogadra; Zamknięty i otwarty system termodynamiczny; Stan termodynamiczny, znamiona termodynamiczne, ciśnienie, temperatura, funkcje stanu, równowaga, Zerowa Zasada Termodynamiki; Przemiana termodynamiczna, zjawiska quasi-statyczne, proces termodynamiczny, funkcje przemiany i obieg termodynamiczny. W01,W02, L03-L08 MEK01
4 TK02 System substancji czystej: substancja czysta, faza; Oddziaływania molekuł, stany skupienia, analiza zjawiska izobarycznego, stan nasycenia, stopień suchości, punkt krytyczny, punkt potrójny, wykresy T-v, P-v, P-T; Opis stanu - para mokra, para przegrzana, gaz, gaz rzeczywisty – gaz doskonały; Równanie stanu, równanie Clapeyrona, prawo Awogadro, indywidualna i uniwersalna stała gazowa, współczynnik ściśliwości, równanie van der Waalsa, parametry zredukowane, prawo stanów odpowiednich, inne równania stanu, stała Boltzmanna. W03,W04,L03-L10 MEK01 MEK02
4 TK03 Zasada Zachowania Energii: Działania termiczne, ciepło, system adiabatyczny, wymiana ciepła, przewodzenie, prawo Fouriera, równanie przewodzenia jednowymiarowego, konwekcja, prawo Newtona, konwekcja swobodna i wymuszona, przenikanie ciepła, promieniowanie termiczne, emisja i absorpcja promieniowania, wewnętrzne źródła ciepła; Działania mechaniczne, praca mechaniczna, praca granicy systemu, niemechaniczne formy pracy; I Zasada Termodynamiki; Bilans energetyczny układu przepływowego, entalpia, praca techniczna. W05-W07 MEK01 MEK02 MEK03
4 TK04 Energia cieplna i entalpia: Ciepło właściwe gazów - rzeczywistych, półdoskonałych i doskonałych; związek miedzy ciepłami właściwymi; ciepło molowe gazów wg teorii kinetycznej; Przemiany gazów doskonałych: przemiana politropowa, politropa techniczna, charakterystyczne przemiany gazowe, ich wykresy w układzie P-v, stan termodynamiczny w przemianach, praca i ciepło przemian charakterystycznych; Obiegi: praca i ciepło obiegu, obiegi lewo i prawobrzeżne - właściwości i funkcje, silniki cieplne, pompy ciepła, sprawność i współczynnik efektywności obiegu. W08-W10,L11-L14 MEK01 MEK02
4 TK05 Procesy odwracalne i nieodwracalne, źródła nieodwracalności, praca w procesach odwracalnych i nieodwracalnych, odwracalny cykl Carnota, sprawność obiegów nieodwracalnych, jakość energii, termodynamiczna skala temperatury; II Zasada Termodynamiki: silniki cieplne – sformułowanie Kelvina-Plancka, pompy cieplne – sformułowanie Clausiusa, perpetuum mobile; Entropia i jej właściwości: nierówność Clausiusa, definicja entropii, zmiana entropii systemu, bilans entropii - przenoszenie i generowanie entropii, układ T-s, zasada wzrostu entropii, fizyczny sens entropii, zastosowania pojęcia entropii; Układ T-s dla gazów doskonałych: entropia gazów doskonałych, przemiany charakterystyczne, przemiana izentropowa. W11-W13 MEK01 MEK02
4 TK06 Gazowe urządzenia energetyczne: obiegi porównawcze, techniczne znaczenie obiegu Carnota; Silniki: silniki tłokowe – obiegi: Otto–Beau de Rochas, Diesla, Seiligera–Sabathe, silniki przepływowe – obiegi: Braytona-Joule`a, Humphreya, regeneracja i carnotyzacja obiegów – obiegi: Braytona-Joule`a, Ericsona, Stirlinga; Pompy cieplne - obieg Joule`a. W14,W15,L13,L14 MEK02
4 TK07 Wprowadzenie, BHP, analiza błędu pomiaru i szacowanie niepewności pomiarowej. L01,L02 MEK04
4 TK08 Pomiar ciśnienia – sprawdzanie manometrów, cechowanie mikromanometrów. L03, L04 MEK01 MEK04
4 TK09 Pomiar temperatury – przyrządy do pomiaru temperatury, cechowanie termometrów. L05, L06 MEK01 MEK04
4 TK10 Pomiar ilości substancji - masa, objętość, objętość właściwa. L07,L08 MEK01 MEK04
4 TK11 Wyznaczanie zależności temperatury parowania wody od ciśnienia. L09,L10 MEK01 MEK02 MEK04
4 TK12 Wyznaczanie wykładnika adiabaty gazów półdoskonałych. L11,L12 MEK01 MEK02 MEK04
4 TK13 Indykowanie sprężarki tłokowej, analiza wykresów indykatorowych. L13,L14 MEK02 MEK04

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 4) Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 10.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 4) Przygotowanie do laboratorium: 5.00 godz./sem.
Przygotowanie do kolokwium: 10.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 7.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 4) Przygotowanie do konsultacji: 1.00 godz./sem.
Udział w konsultacjach: 1.00 godz./sem.
Zaliczenie (sem. 4) Przygotowanie do zaliczenia: 10.00 godz./sem.
Zaliczenie pisemne: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Obecność na wykładach jest obowiązkowa i może być sprawdzana. Po zrealizowaniu wszystkich modułowych treści kształcenia odbędzie się kolokwium zaliczeniowe. W trakcie kolokwium zaliczeniowego student pisemnie odpowiada na pięć pytań, po dwa z zakresu modułowych efektów kształcenia MEK01 i MEK02 oraz jedno z MEK03. Odpowiedź na każde pytanie oceniane jest w skali od 0 do 5 punktów. Aby zaliczyć należy uzyskać minimum 10 punktów, a 22 i więcej punktów oznacza ocenę najwyższą. Pomiędzy 14 i 21 punktów stosowana jest skala liniowa.
Laboratorium Obecność na laboratoriach jest obowiązkowa. W przypadku nieobecności obowiązuje odrobienie zaległego ćwiczenia laboratoryjnego z inną grupą. W trakcie zajęć laboratoryjnych sprawdzane jest realizacja efektu kształcenia MEK04 oraz wybranych zagadnień z zakresu MEK01-MEK03 zgodnie z tematyką treści kształcenia TK07-TK13. Wykonanie ćwiczenia jest poprzedzane kontrolą stopnia opanowania wiadomości teoretycznych, przypadających na dane ćwiczenie. Do ćwiczenia laboratoryjnych student jest zobowiązany przygotować się z materiału, którego zakres odpowiada treści kształcenia od TK08 do TK14 przyporządkowanych do zajęć laboratoryjnych od L03 do L14 i zdefiniowanych w harmonogramie podanym na pierwszym zajęciach lub przez prowadzącego ćwiczenia laboratoryjne na poprzednich zajęciach. Przygotowanie do ćwiczeń może być sprawdzone przed ćwiczeniem w formie kilkuminutowego sprawdzianu (od 1 do 10 pytań opisowych lub testowych) sprawdzających realizacje efektów kształcenia MEK04, MEK01 i MEK02. Zaliczenie sprawdzianu wymaga uzyskania minimum 40% punktów. Ocenę maksymalną uzyskać można od minimum 85% punktów, a pomiędzy 55% i 90% punktów stosowana jest skala liniowa. Rażąca niewiedza może skutkować niedopuszczeniem do ćwiczenia. Każdy sprawdzian musi być zaliczony, a każde laboratorium odrobione. Z każdego ćwiczenia student zobowiązany jest sporządzić sprawozdanie służące do oceny realizacji modułowego efektu kształcenia MEK04, którego zakres określa prowadzący po wykonaniu ćwiczenia. Sprawozdanie zostanie przyjęte, jeżeli będzie poprawne pod względem formalnym, a jego zawartość merytoryczna zostanie przedstawiona w zadowalający sposób. Sprawozdanie jest oceniane i możne skorygować punktację ze sprawdzianu o ± 15 punktów procentowych. Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych nastąpi po zaliczeniu wszystkich sprawdzianów i oddaniu wszystkich sprawozdań. Ocena końcowa z zaliczenia zajęć laboratoryjnych jest średnią z wszystkich ocen uzyskanych w trakcie semestru.
Ocena końcowa Ocena końcowa jest średnią ważoną ocen z wagami odpowiednio: 60% kolokwium zaliczeniowe i 40% laboratorium. Zaliczenie kolokwium zaliczeniowego w terminie poprawkowym obniża ocenę końcową o co najmniej pół stopnia.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 P. Gil Generator strugi syntetycznej 2025
2 P. Gil Generator strugi syntetycznej zasilany silnikiem elektrycznym 2025
3 R. Gałek; P. Gil Generator strugi syntetycznej 2025
4 R. Gałek; P. Gil; M. Korzeniowski; M. Markowicz; J. Wilk Alternative experimental method in investigations of thermal diffusivity of 3D printing material 2025
5 M. Szewczyk Wyznaczanie wilgotności powietrza 2024
6 P. Gil Pomiary temperatury 2024
7 P. Gil Termodynamika techniczna. Laboratorium 2024
8 P. Gil; E. Smyk; J. Wilk Time-Averaged Parameters of the Circular Synthetic Jet for Different Dimensionless Stroke Length 2024
9 P. Gil; M. Tychanicz-Kwiecień Experimental investigation of thermal and flow characteristics of a prototype minichannel heat exchanger 2024
10 R. Gałek; P. Gil Radiator lampy LED 2024
11 P. Dančová; P. Gil; M. Jopek; E. Smyk The PIV Measurements of Time-Averaged Parameters of the Synthetic Jet for Different Orifice Shapes 2023
12 P. Gil Flow and heat transfer characteristics of single and multiple synthetic jets impingement cooling 2023
13 R. Gałek; P. Gil; P. Kucharski; M. Markowicz; S. Smoleń; J. Wilk Experimental Investigations of the LED Lamp with Heat Sink Inside the Synthetic Jet Actuator 2022
14 R. Gałek; P. Gil; Ł. Przeszłowski; E. Smyk Comparison of the Axial Fan and Synthetic Jet Cooling Systems 2022
15 P. Gil Czujnik temperatury 2021
16 P. Gil Dysza z przesłoną, zwłaszcza dla generatora strugi syntetycznej 2021
17 P. Gil Experimental investigation on heat transfer enhancement of air-cooled heat sink using multiple synthetic jets 2021
18 P. Gil Generator strugi syntetycznej oraz jego zastosowanie 2021
19 P. Gil Generator strugi syntetycznej z dyszą oraz sposób sterowania procesem chłodzenia poprzez dyszę generatora strugi syntetycznej 2021
20 P. Gil; J. Wilk Experimental Investigations of Different Loudspeakers Applied as Synthetic Jet Actuators 2021
21 P. Gil; M. Korzeniowski; J. Wilk Helmholtz Resonance Frequency of the Synthetic Jet Actuator 2021
22 R. Gałek; P. Gil; Ł. Przeszłowski; E. Smyk Thermal, flow and acoustic characteristics of the heat sink integrated inside the synthetic jet actuator cavity 2021
23 U. Florek; P. Gil; R. Smusz; M. Szewczyk Urządzenie do oczyszczania obiektów ruchomych, zwłaszcza do osuszania lub odladzania oraz sposób sterowania tym urządzeniem 2021
24 P. Gil Wpływ kształtu przekroju poprzecznego dyszy oraz parametrów zasilających na sprawność generatora strugi syntetycznej 2020
25 P. Gil; J. Wilk Heat transfer coefficients during the impingement cooling with the use of synthetic jet 2020
26 R. Gałek; P. Gil; M. Szewczyk; F. Wolańczyk Urządzenia energetyczne: laboratorium 2020
27 R. Gałek; P. Gil; R. Smusz; J. Wilk Centerline heat transfer coefficient distributions of synthetic jets impingement cooling 2020
28 R. Gałek; P. Gil; Ł. Przeszłowski; E. Smyk Acoustic and Flow Aspects of Novel Synthetic Jet Actuator 2020