logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Socjologia i psychologia środowiska (nauki społeczne)


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budownictwa, Inżynierii środowiska i Architektury
Nazwa kierunku studiów:
Architektura
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier architekt
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Urbanistyki i Architektury
Kod zajęć:
38
Status zajęć:
obowiązkowy dla programu
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 8 / W15 C15 / 2 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora:
dr inż. arch. prof. PRz Anna Sikora

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Zapoznanie z procesami krystalizacji więzi społecznych w przestrzeni urbanistycznej. Zaprezentowano problematykę socjologii miasta, kładąc główny akcent na praktyczne potrzeby projektowe.

Ogólne informacje o zajęciach:
W module przedstawiono wzajemne związki i oddziaływania pomiędzy przestrzenią urbanistyczną i społecznościami. Zaprezentowano problematykę socjologii miasta, kładąc główny akcent na praktyczne potrzeby projektowe. Poprzez analizę przykładów (historycznych: WSM na Żoliborzu, Rote Wien i inne osiedla komunalne Wiednia oraz współczesnych jak Oostelijk Havengebied w Amsterdamie) wyartykułowano mocne i słabe strony mechanizmów przestrzennych mających krystalizować więzi społeczne. Przedstawiono typologie grup społecznych, pojęcia kapitału społecznego i społeczeństwa obywatelskiego. Zagrożeniem dla tych grup społecznych są zjawiska rozpadu więzi społecznych, powstawanie wspólnot „uzurpatorskich”, a z drugiej strony powstawanie tzw. nie-miejsc (non-places) (Marc Auge). Współczesną odpowiedzią na te dylematy jest swego rodzaju ”mikroinżynieria społeczna”. Jej przykładami są wspólnoty mieszkaniowe co-housing, a z drugiej strony fundacja Project for Public Spaces. Następuje swego rodzaju redukcja celów, ale realizowanych w sposób bardziej skuteczny. Program uzupełniają wykonywane zespołowo przez studentów ankiety.

Materiały dydaktyczne:
program i harmonogram zajęć

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 Augé M. Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. 2010
2 Bańka A Społeczna psychologia środowiskowa Wydawnictwo Naukowe Scholar. Warszawa. 2002
3 Castells M. Społeczeństwo sieci Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. . 2007
4 Florida R. Narodziny klasy kreatywnej Narodowe Centrum Kultury. Warszawa. 2010
5 Giddens A. Socjologia. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.. 2004
6 Jałowiecki B., Szczepański M.S. Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej Wydawnictwo Naukowe Scholar. Warszawa. . 2002
7 Lewicka M. Psychologia miejsca Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.. 2012
8 Makowski G. Świątynia konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego. Wydawnictwo Trio. Warszawa.. 2004
9 Sassen S. Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków. . 2007
10 Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa Wydawnictwo Znak. Kraków.. 2002
11 Sztompka P., Bogunia-Borowska M., (red.) Socjologia codzienności Wydawnictwo Czarna owca. Warszawa.. 2008
12 Wilkinson R., Pickett K. Duch równości. Tam gdzie panuje równość, wszystkim żyje sie lepiej. Wydawnictwo Czarna owca. Warszawa.. 2011

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
bycie studentem Politechniki Rzeszowskiej

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
podstawowe elementy wiedzy humanistycznej

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
podstawowe umiejętności humanistyczne

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność nawiązywania kontaktów - przy przeprowadzaniu ankiet. Umiejętność pracy zespołowej.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 C.W2. zna i rozumie uwarunkowania projektowania architektonicznego i urbanistycznego wynikające z możliwości psychofizycznych człowieka wykład zaliczenie cz. pisemna K-W03+++
K-W09++
P6S-WK
MEK02 C.U1. potrafi pozyskiwać informacje z właściwie dobranych źródeł, także w języku obcym będącym językiem komunikacji międzynarodowej, w celu wykorzystania ich w procesie projektowym ćwiczenia zaliczenie cz. pisemna K-U01++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UU
P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
8 TK01 Podstawowe pojęcia socjologii miasta, typologie grup społecznych, pojęcie społeczeństwa obywatelskiego i kapitału społecznego. istota współczesnych więzi społecznych terytorialnych. W01-W03, C01-C03 MEK01 MEK02
8 TK02 Zjawiska zaniku i rozpadu więzi społecznych. Przyczyny owego rozpadu: narastający indywidualizm, ale również zjawiska wynikające z przyczyn przestrzennych. Syndrom "przeładowania urbanistycznego" (S. Milgram) , "bagna behawioralnego" (J. Calhoun), dyfuzja odpowiedzialności. Wspólnoty "uzurpatorskie" vs zanikające wspólnoty autentyczne. W04, W05; C04, C05 MEK01 MEK02
8 TK03 Typologia stosunków sąsiedzkich wg P. Kryczki. Szczegółowe omówienie dwóch fenomenów urbanistycznych: świadomie zaprojektowanych z myślą o kreowaniu wspólnoty osiedli z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Są nimi: "Czerwony Wiedeń" i Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa na Żoliborzu. W06, W07; C06, C07 MEK01 MEK02
8 TK04 Omówienie prób kształtowania wspólnot na zasadzie, którą można można określić jako "mikroinżynierią społeczną". Wspólnoty jednostek preferujących wspólnotowy styl życia - oparte na zasadzie samoorganizacji oraz "wspólnoty efemerycznych spotkań" kreowane przez fundację Project for Public Spaces. zasada "przetwarzania miejsc", kreacja "miejsc żyjących". W08-W10; C08-C10 MEK01 MEK02
8 TK05 Omówienie fenomenu holenderskich agor Franka van Klingerena. W11; C11 MEK01 MEK02
8 TK06 Przegląd głównych mechanizmów przestrzennych i społecznych krystalizujących więzi społeczne: skali zabudowy, odległości między budynkami, typów ukształtowania zespołów, przemieszania typów zabudowy dla ludzi o różnych dochodach, "umeblowania"-małych form architektury, zieleni, gradacji przestrzeni, ośrodków wspólnotowych, innych obiektów wspólnotowych. W12-W14; C12-C14 MEK01 MEK02
8 TK07 Zasady partycypacji społecznej przy projektowaniu urbanistycznym i architektonicznym. Ogólne zasady przeprowadzania ankiet socjologicznych. Kształtowanie bezpiecznego środowiska mieszkaniowego w oparciu o holenderski program "Veilig Wonen". W15; C15 MEK01 MEK02

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 8) Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 10.00 godz./sem.
Ćwiczenia/Lektorat (sem. 8) Przygotowanie do ćwiczeń: 2.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/studiowanie zadań: 2.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 8)
Zaliczenie (sem. 8) Przygotowanie do zaliczenia: 2.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład
Ćwiczenia/Lektorat
Ocena końcowa ocena z testu pisemnego lub złożonej ankiety socjologicznej. Ankieta zakończona prezentacją wyników i wniosków.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 T. Bajwoluk; P. Langer; A. Sikora; I. Skrzypczak Spatial transitions of areas near highway interchanges of the eastern A4 highway section in Poland 2024
2 A. Sikora Małe miasta uzdrowiskowe w strukturze funkcjonalno-przestrzennej województwa podkarpackiego 2023
3 C. Moreira; E. Natividade-Jesus; K. Noga; M. Siejka; A. Sikora; I. Skrzypczak Identification of land system transformations in the Rzeszów city square 2023
4 E. Błazik-Borowa; A. Duda; A. Lal; K. Nepelski; P. Ochab; A. Sikora; I. Skrzypczak; M. Sulewska Zastosowanie indeksowej metody statystycznej do analizy podatności osuwiskowej wybranego obszaru z terenu województwa podkarpackiego 2023
5 R. Blazy; J. Błachut; A. Ciepiela; B. Dendura; J. Dudek; D. Guzik; H. Hehorowicz-Gaber; A. Hrehorowicz-Nowak; D. Hyła; M. Łukasik; M. Łysień; L. Olma; A. Porębska; I. Sandu; A. Sikora Functional and Spatial Transformations of Educational Units in the Area of the Carpathian Foothills 2023
6 W. Gosk; W. Kokoszka; G. Oleniacz; D. Ożóg; N. Przesmycka; A. Sikora; M. Słowik Geośrodowiskowa ocena przydatności terenu do celów budowlanych 2023
7 A. Sikora Natural light in public spaces. The example of the city centre of Rzeszów 2022
8 A. Sikora Uszkodzenia substancji zabytkowej budynków stacyjnych kolejki wąskotorowej w Kańczudze 2022
9 A. Sikora Rzeszów as an example of a ‘new town’ tailored for the modern era 2021
10 J. Figurska-Dudek; A. Martyka; A. Sikora Architektura i urbanistyka jako czynnik mobilizujacy mieszkańców do aktywności fizycznej - wybrane problemy 2021
11 J. Figurska-Dudek; A. Martyka; A. Sikora Jedno miasto - dwa modele rozwoju przestrzennego. Przypadek Rzeszowa 2021
12 M. Górka; W. Kokoszka; A. Leśniak; P. Ochab; A. Sikora; I. Skrzypczak Interlaboratory Comparative Tests in Ready-Mixed Concrete Quality Assessment 2021
13 M. Piekarski; A. Rybka; A. Sikora Miasto 2.0: człowiek, przestrzeń, transformacja 2021