logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Wymiana ciepła


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Mechanika i budowa maszyn
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odlewnictwa, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Inżynieria spawalnictwa, Komputerowo wspomagane wytwarzanie, Napędy mechaniczne, Programowanie i automatyzacja obróbki, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Zakład Termodynamiki
Kod zajęć:
3144
Status zajęć:
obowiązkowy dla specjalności Inżynieria odnawialnych źródeł energii
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 6 / W30 C15 L15 / 5 ECTS / E
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora 1:
dr inż. Franciszek Wolańczyk
Terminy konsultacji koordynatora:
terminy konsultacji podano na stronie WWW.
Imię i nazwisko koordynatora 2:
dr hab. inż. prof. PRz Robert Smusz
Terminy konsultacji koordynatora:
terminy konsultacji podano na stronie WWW.
Imię i nazwisko koordynatora 3:
dr hab. inż. prof. PRz Joanna Wilk
Terminy konsultacji koordynatora:
terminy konsultacji podano na stronie WWW.
semestr 6:
mgr inż. Sebastian Grosicki , termin konsultacji terminy konsultacji podano na stronie WWW.
semestr 6:
dr hab. inż. prof. PRz Paweł Gil , termin konsultacji terminy konsultacji podano na stronie WWW.
semestr 6:
mgr inż. Maria Tychanicz-Kwiecień , termin konsultacji terminy konsultacji podano na stronie WWW.
semestr 6:
dr inż. Rafał Gałek , termin konsultacji terminy konsultacji podano na stronie WWW.

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Poznanie i stosowanie w praktyce inżynierskiej zasad wymiany ciepła w analizie, projektowaniu oraz eksploatacji urządzeń wymiany ciepła.

Ogólne informacje o zajęciach:
Zapoznanie się z poszczególnymi mechanizmami wymiany ciepła i masy oraz analiza tych zjawisk w zagadnieniach inżynierskich.

Inne:
https://www.usna.edu/Users/mecheng/adams/index2.htm

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 Wiśniewski Stefan, Wiśniewski Tomasz: Wymiana ciepła WNT. 2014
2 Cengel, Yunus A.: Heat and mass transfer : a practical approach McGraw-Hill. 2007
3 Holman, J.P.: Heat transfer McGraw-Hill International. 2010
4 Frank P. Incropera, i inni Fundamentals of Heat and Mass transfer John Wiley & Sons. 2007
5 Kreith, F.; Boehm, R.F, i inni: Heat and Mass Transfer. Mechanical Engineering Handbook Boca Raton: CRC Press . 1999
6 Pudlik W. Wymiana ciepła i wymienniki ciepła Biblioteka Główna Pol. Gdańskiej. 2012
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 Wolańczyk Francieszek Wymiana ciepła. Przykłady i zadania. Materiały pomocnicze Oficyna Wydawn.Pol. Rzesz.. 2009
2 Kostowski E. red. Zbiór zadań z przepływu ciepła Wyd. Pol. Śląskiej. 2003
3 Holman J.P. Experimental Methods for Engineers McGraw Hill. 2012
4 Bieniasz B. red. Wymiana ciepła i masy : laboratorium Oficyna Wyd. Pol. Rzeszowskiej. 2001
5 Furmański Piotr, Domański Roman Wymiana Ciepła. Przykłady obliczeń i zadania Oficyna Wyd. Pol. Warszawskiej. 2004
6 Wilk J., Smusz R.: Wymiana ciepła : tablice i wykresy : materiały pomocnicze Oficyna Wyd. PRz.. 2009
7 Czesław Oleśkowicz - Popiel, Janusz Wojtkowiak Eksperymenty w wymianie ciepła Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej. 2007
Literatura do samodzielnego studiowania
1 Cengel, Yunus A.: Introduction to Thermodynamics and Heat Transfer McGraw -Hill. 2008
2 John H. Lienhard IV, John H. Lienhard V A Heat Transfer Texbook Phlogiston Press. 2004
3 Jan Madejski Teoria wymiany ciepła Wyd. Uczeln. Pol. Szczecińskiej. 1998
4 Kostowski E.: Promieniowanie cieplne Wyd. Pol. Śl.. 2009
5 Holman J.P. Solutions Manual to Accompany Heat Transfer McGraw Hill. 2010
6 Frank P. Incropera Students Guide and Solution Manual to Fundamentals of Heat and Mass transfer John Wiley & Sons. 2007
7 Domański R. Wymiana ciepła. Podstawy teoretyczne. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, nr 43. 2017
8 Domański R. Wymiana ciepła. Wykorzystanie programu MathCad do obliczeń procesów wymiany ciepła Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa. 2017

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Wpis na semestr

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Znajomość podstaw termodynamiki, mechaniki płynów, rachunku różniczkowego i całkowego

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność: pozyskiwania informacji z literatury, samokształcenia się, obliczania pochodnych i całek. Rozwiązywanie równań różniczkowych zwyczajnych

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Aktywność w ciągłym pogłębianiu wiedzy z zagadnień związanych z wymianą ciepła. Umiejętność pracy zespołowej.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Rozumie podstawowe prawa wymiany ciepła oraz potrafi je uwzględnić w analizie zagadnień inżynierskich. Potrafi analizować i rozwiązać problemy związane z przewodzeniem i przenikaniem ciepła w stanie ustalonym dla prostych geometrii, w tym również dla powierzchni ożebrowanych. Potrafi zbudować równania nieustalonej wymiany ciepła i rozwiązania dla ciał o pojemności cieplnej skupionej. wykład, ćwiczenia rachunkowe, laboratorium sprawdzian pisemny, raport pisemny, zaliczenie cz. pisemna. K-W02++
K-W05++
K-W08++
K-U01++
K-U04++
K-U08++
K-K03++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UW
P6S-WG
MEK02 Rozumie fizyczny mechanizmu konwencji i potrafi dokonać klasyfikacji rodzajów konwekcji. Rozumie sens fizyczny bezwymiarowych liczb kryterialnych. Umie wyprowadzić równania różniczkowe konwekcyjnej wymiany ciepła. Potrafi określić wsp. przejmowania ciepła przy wykorzystaniu korelacji. wykład, ćwiczenia rachunkowe, laboratorium zaliczenie cz. pisemna, sprawdzian pisemny, raport pisemny K-W02++
K-W05++
K-W08++
K-U01++
K-U04++
K-U08++
K-K03++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UW
P6S-WG
MEK03 Potrafi rozpoznać i sklasyfikować różne rodzaje wymienników ciepła. Rozumie wpływ zanieczyszczenia powierzchni na efektywność wymiany ciepła. Potrafi wykonać bilans energetyczny dla wymiennika ciepła. Umie uzyskać i wykorzystać wyrażenie na średnią logarytmiczną różnicę temperatury. Potrafi wykorzystać wyrażenie na efektywność wymiennika i NTU. wykład, ćwiczenia rachunkowe, laboratorium zaliczenie cz. pisemna, sprawdzian pisemny, raport pisemny K-W02++
K-W05++
K-W08++
K-U01++
K-U04++
K-U08++
K-K03++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UW
P6S-WG
MEK04 Potrafi sklasyfikować promieniowanie elektromagnetyczne. Rozumie pojęcia ciała doskonale czarnego, szarego, natężenia promieniowania oraz intensywności promieniowania. Rozumie pojęcia emisyjności, absorpcyjności i transmisyjności. Potrafi zastosować prawo Kirchhoffa. wykład, ćwiczenia rachunkowe, laboratorium zaliczenie cz. pisemna, obserwacja wykonawstwa, raport pisemny K-W02++
K-W05++
K-W08++
K-U01++
K-U04++
K-U08++
K-K03++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UW
P6S-WG
MEK05 Rozumie pojęcia stężenia oraz gradientu stężenia oraz sens fizyczny mechanizmu wymiany masy. Potrafi zidentyfikować analogię między wymianą masy i ciepła. Potrafi zastosować prawo Ficka. Potrafi obliczyć strumień masy dyfundujący w warunkach ustalonych. Potrafi obliczyć konwekcyjny strumień masy. Umie zidentyfikować równoczesną wymianę masy i ciepła. wykład, ćwiczenia rachunkowe zaliczenie cz. pisemna, sprawdzian pisemny K-W02++
K-W05++
K-W08++
K-U01++
K-U04++
K-U08++
K-K03++
P6S-UK
P6S-UO
P6S-UW
P6S-WG

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
6 TK01 Mechanizmy wymiany ciepła (przewodzenie-prawo Fouriera, konwekcja-prawo Newtona, promieniowanie-prawo Stefana-Boltzmanna). Ustalone przewodzenie jednowymiarowe przez jednowarstwową i złożoną ściankę płaską, cylinder i kulę. Opór termiczny. Opór kontaktowy. Przenikanie ciepła przez przegrody. Ogólne równanie przewodzenia z uwzględnieniem nieustalonego przewodzenia jedno- i wielowymiarowego, ze źródłami ciepła, w różnych układach współrzędnych. System przewodząco – konwekcyjny w przypadku ustalonej wymiany ciepła dla płaskiego żebra. Sprawność żebra; Nieustalona wymiana ciepła przez: system skupiony, ciało półnieskończone z różnymi warunkami brzegowymi (stałej temperatury, stałego strumienia ciepła i warunkiem konwekcyjnym). W01-W06 MEK01
6 TK02 Fizyczny mechanizm konwekcji. Klasyfikacja przepływów. Warstwa przyścienna i termiczna warstwa przyścienna. Przepływ laminarny i turbulentny. Równanie różniczkowe konwekcyjnej wymiany ciepła-rozwiązanie dla płaskiej płyty. Bezwymiarowe równanie konwekcyjnej wymiany ciepła w postaci bezwymiarowej. Analogia między wymianą ciepła i pędu. W07-W09 MEK02
6 TK03 Rodzaje wymienników ciepła. Współczynnik przenikania ciepła. Bilans energetyczny wymienników ciepła. Średnia logarytmiczna różnica temperatury-obliczanie wymienników. Sprawność wymiennika ciepła -liczba jednostek przenikania ciepła (NTU)-obliczanie wymienników. W010-W011 MEK03
6 TK04 Promieniowanie elektromagnetyczne i cieplne. Właściwości promieniste ciał. Emisyjność. Tożsamość Kirchhoffa. Prawo Plancka. Reguła przesunięć Wiena. Ciała szare. Współczynniki konfiguracji (kształtu) promieniowania. Promieniowanie par i gazów. W012-W13 MEK04
6 TK05 Analogia między wymianą ciepła i masy. Dyfuzja molekularna. Prawo Ficka. Dyfuzja jednokierunkowa. Warunki brzegowe. Ustalona dyfuzja przez przegrodę. Opór dyfuzji. W14-W15 MEK05
6 TK06 Ustalone przewodzenie jednowymiarowe przez ściankę płaską, cylindryczną i sferyczną, przenikanie ciepła, krytyczna średnica izolacji. Przejmowanie ciepła przez powierzchnie ożebrowane. Nieustalone przewodzenie ciepła.Konwekcyjna wymiana ciepła. Wzory kryterialne. Wymiana ciepła przez promieniowanie. C01-C07 MEK01 MEK02 MEK04
6 TK07 Pomiar współczynnika przewodzenia ciepła aparatem płytowym i rurowym. Wyznaczanie współczynnika przejmowania ciepła przy konwekcji swobodnej. Wyznaczanie dyfuzyjności cieplnej metodą stanu uporządkowanego. Badanie rurowego wymiennika ciepła.Sprawdzanie praw promieniowania. L01-L07 MEK01 MEK02

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 6) Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 10.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 10.00 godz./sem.
Ćwiczenia/Lektorat (sem. 6) Przygotowanie do ćwiczeń: 10.00 godz./sem.
Przygotowanie do kolokwium: 6.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/studiowanie zadań: 8.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 6) Przygotowanie do laboratorium: 10.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 6) Przygotowanie do konsultacji: 2.00 godz./sem.
Egzamin (sem. 6) Przygotowanie do egzaminu: 10.00 godz./sem.
Egzamin pisemny: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Egzamin zaliczeniowy weryfikuje wiedzę i umiejętności obejmujące realizację modułowych efektów kształcenia: MEK01-MEK05. Ocenę: 3,0 otrzymuje student, który uzyskał 60-70% punktów, ,ocenę 4,0 student, który uzyskał 71%-80%, 4,5-81%-90%, 5,0-91%-100%.
Ćwiczenia/Lektorat Sprawdziany weryfikują wiedzę i umiejętności obejmujące realizację modułowych efektów kształcenia: MEK01-MEK05. Ocenę: 3,0 otrzymuje student, który uzyskał 60-70% punktów, ,ocenę 4,0 student, który uzyskał 71%-80%, 4,5-81%-90%, 5,0-91%-100%.
Laboratorium Pozytywne zaliczenie wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych zgodnie z wymogami regulaminu laboratorium. Ocena z laboratorium jest średnią z wszystkich ocen ćwiczeń laboratoryjnych.
Ocena końcowa Ocena końcowa jest średnią ważoną: 40% oceny za wykład, 30% oceny za ćwiczenia i 30% z oceny za laboratorium

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 P. Bałon; B. Kiełbasa; R. Smusz; G. Szeliga Experimental and numerical studies of the design of statically indeterminate turbojet engines 2025
2 R. Gałek; P. Gil; M. Korzeniowski; M. Markowicz; J. Wilk Alternative experimental method in investigations of thermal diffusivity of 3D printing material 2025
3 E. Chmiel-Szukiewicz; P. Cieciński; M. Drajewicz; J. Pieniążek; T. Rogalski; R. Smusz; M. Szukiewicz Fire Test of an Equipment for Hydrogen Powered Aircraft 2024
4 F. Wolańczyk Pomiar ciśnienia 2024
5 J. Wilk Pomiar masy, objętości, gęstości oraz strumienia przepływu substancji 2024
6 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz; G. Szeliga Research on welding processes of multi-node aircraft frames and methods for their control 2024
7 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz; G. Szeliga The Process of Bending Pipes for Components of Aircraft Frames and Trusses 2024
8 P. Bałon; B. Kiełbasa; M. Kloc; E. Rejman; R. Smusz; A. Szęszoł Proces dynamicznej selekcji materiałów metalicznych wraz z ich konsolidacją 2024
9 P. Gil; E. Smyk; J. Wilk Time-Averaged Parameters of the Circular Synthetic Jet for Different Dimensionless Stroke Length 2024
10 R. Gałek; J. Wilk Investigations of the specific heat capacity of selected heterogeneous materials 2024
11 R. Gałek; R. Smusz Właściwości przemiany fazowej ciecz — gaz 2024
12 M. Kmiotek; R. Smusz Effect of thin obstacles heights on heat transfer and flow characteristics in microchannels 2023
13 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Research on the impact of various coating types on parts wear of certain injection pump elements 2023
14 P. Bałon; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; R. Smusz Thermal Performance of the Thermal Storage Energy With Phase Change Material 2023
15 P. Bałon; M. Bembenek; B. Kiełbasa; W. Koszela; E. Rejman; R. Smusz The Influence of Structuring Surfaces and Slide Burnishing on Tribological Properties 2023
16 P. Bałon; M. Bembenek; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; E. Rejman; R. Smusz Experimental and Numerical Characterizataion of Thermal Bridges in Windows 2023
17 P. Cichosz; M. Drajewicz; M. Góral; A. Majka; W. Nowak; J. Sęp; R. Smusz Design of Newly Developed Burner Rig Operating with Hydrogen Rich Fuel Dedicated for Materials Testing 2023
18 R. Filip; R. Smusz; J. Wilk Experimental investigations on thermal diffusivity of heterogeneous materials 2023
19 R. Gałek; J. Wilk Badania ciepła właściwego materiałów niejednorodnych 2023
20 S. Grosicki; J. Wilk Mass/heat transfer analogy method in the research of convective fluid flow through channels with a specific geometry 2023
21 F. Wolańczyk Biopaliwa - pozyskiwanie i stosowanie 2022
22 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Comparison of the open and closed profile in the PVC profiles of a window frame 2022
23 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Experimental tests of window joinery in the scope of meeting technical requirements 2022
24 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Influence of the shape of reinforcing window profiles on the strength and torsional stiffness of windows 2022
25 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Operational tests of a distributor injection pump 2022
26 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Research on the influence of machining parameters in HSC technology in the automotive industry 2022
27 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz Using HSM Technology in Machining of Thin-Walled Aircraft Structures 2022
28 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz; G. Szeliga Experimental studies of thin-walled aircraft structures 2022
29 P. Bałon; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz; G. Szeliga The use of thin-walled milling in the technological production processes of aviation structural elements 2022
30 P. Bałon; B. Kiełbasa; S. Noga; E. Rejman; R. Smusz; J. Szostak Analytical and Numerical Analysis of Injection Pump (Stepped) Shaft Vibrations Using Timoshenko Theory 2022
31 P. Bałon; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; R. Smusz Case Study on the Influence of Forming Parameters on Complex Shape Part Deformation 2022
32 P. Bałon; E. Geurts; B. Kiełbasa; E. Rejman; R. Smusz; G. Szeliga Stability analysis of high speed cutting in application to aluminum alloys 2022
33 R. Gałek; P. Gil; P. Kucharski; M. Markowicz; S. Smoleń; J. Wilk Experimental Investigations of the LED Lamp with Heat Sink Inside the Synthetic Jet Actuator 2022
34 S. Grosicki; J. Wilk Mass/heat transfer analogy in convective fluid flow through the annular channel 2022
35 S. Grosicki; R. Smusz; J. Wilk Mass/Heat Transfer Analogy Method in the Research on Convective Fluid Flow through a System of Long Square Mini-Channels 2022
36 M. Markowicz; E. Smyk; J. Wilk Synthetic Jet Actuators with the Same Cross-Sectional Area Orifices-Flow and Acoustic Aspects 2021
37 M. Markowicz; R. Smusz; E. Smyk Experimental study of the LED lamp 2021
38 P. Gil; J. Wilk Experimental Investigations of Different Loudspeakers Applied as Synthetic Jet Actuators 2021
39 P. Gil; M. Korzeniowski; J. Wilk Helmholtz Resonance Frequency of the Synthetic Jet Actuator 2021
40 U. Florek; P. Gil; R. Smusz; M. Szewczyk Urządzenie do oczyszczania obiektów ruchomych, zwłaszcza do osuszania lub odladzania oraz sposób sterowania tym urządzeniem 2021
41 W. Frącz; G. Janowski; R. Smusz; M. Szumski The Influence of Chosen Plant Fillers in PHBV Composites on the Processing Conditions, Mechanical Properties and Quality of Molded Pieces 2021
42 J. Wilk Heat/mass transfer analogy in the case of convective fluid flow through minichannels 2020
43 N. Bałon; P. Bałon; J. Cieślik; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; E. Rejman; R. Smusz; J. Szostak; A. Świątoniowski Zastosowanie cienkościennych konstrukcji integralnych w lotnictwie na przykładzie projektu SAT-AM 2020
44 P. Bałon; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; E. Rejman; R. Smusz; J. Szostak; A. Świątoniowski Stress Concentration Analysis of the Injection Pump Shaft 2020
45 P. Bałon; J. Cieślik; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; E. Rejman; R. Smusz; J. Szostak; A. Świątoniowski Thin-walled Integral Constructions in Aircraft Industry 2020
46 P. Bałon; J. Cieślik; B. Kiełbasa; Ł. Kowalski; E. Rejman; R. Smusz; J. Szostak; A. Świątoniowski; J. Wilk Thermal Stratification in the Storage Tank 2020
47 P. Bałon; J. Cieślik; Ł. Halama; B. Kiełbasa; T. Lach; M. Lesiński; D. Łajczak; E. Rejman; R. Smusz Process of manufacturing a tailpipe shape by cold forming in automotive industry 2020
48 P. Gil; J. Wilk Heat transfer coefficients during the impingement cooling with the use of synthetic jet 2020
49 R. Gałek; J. Wilk Numerical simulation of air flow in needle-to-cylinder electrohydrodynamic device 2020
50 R. Gałek; P. Gil; M. Szewczyk; F. Wolańczyk Urządzenia energetyczne: laboratorium 2020
51 R. Gałek; P. Gil; R. Smusz; J. Wilk Centerline heat transfer coefficient distributions of synthetic jets impingement cooling 2020
52 T. Bednarczyk; G. Chmiel; R. Filip; R. Smusz; J. Wilk Experimental investigations on graphene oxide/rubber composite thermal conductivity 2020
53 W. Rybiński; M. Tychanicz-Kwiecień; J. Wilk Zagadnienia wymiany ciepła i przepływów w minikanałowych wymiennikach ciepła 2020