logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Systemy sterowania silników


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Mechanika i budowa maszyn
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Inżynieria napędów pojazdów samochodowych, Inżynieria odlewnictwa, Inżynieria odnawialnych źródeł energii, Inżynieria pojazdów samochodowych, Inżynieria spawalnictwa, Komputerowo wspomagane wytwarzanie, Napędy mechaniczne, Programowanie i automatyzacja obróbki, Przetwórstwo tworzyw i kompozytów polimerowych
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Pojazdów Samochodowych i Inżynierii Transportu
Kod zajęć:
2923
Status zajęć:
obowiązkowy dla specjalności Inżynieria napędów pojazdów samochodowych
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 7 / W15 L15 / 4 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora:
dr inż. Krzysztof Balawender
Terminy konsultacji koordynatora:
https://kbalawen.v.prz.edu.pl/konsultacje

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Zapoznanie z systemami sterowania silników spalinowych, ze szczególnym uwzględnieniem mikroprocesorowych sterowników elektronicznych. Zapoznanie z badaniami elementów układów sterowania.

Ogólne informacje o zajęciach:
Przedmiot obowiązkowy dla studentów 7 sem. specjalności Pojazdy Samochodowe

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 Janiszewski T., Mavrantzas S. Elektroniczne układy wtryskowe silników wysokoprężnych. WKiŁ, Warszawa. 2001
2 Kneba K, Makowski S. Zasilanie i sterowanie silników. Pojazdy samochodowe. WKiŁ, Warszawa. 2004
3 Praca zbiorowa Sterowanie silników o zapłonie samoczynnym. Informatory techniczne Bosch. WKiŁ, Warszawa. 2004
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 Gajek A., Juda Z.: Czujniki. WKŁ, Warszawa. 2008
2 Praca zbiorowa Sterowanie silników o zapłonie iskrowym. Zasada działania. Podzespoły. Informatory techniczne Bosch. WKiŁ, Warszawa. 2002
Literatura do samodzielnego studiowania
1 - Periodyki branżowe -. -

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja przynajmniej na 7 semestrze

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Podstawy Elektrotechniki i Elektroniki; Silniki Spalinowe (wymagania w zakresie modułu). Wymagana jest także znajomość podstawowych wiadomości z matematyki, automatyki i informatyki.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Informatyka (Wymagana umiejętność obsługi komputera i systemu operacyjnego Windows 7)

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Student rozumie potrzebę kształcenia. Student rozumie uwarunkowania pracy zespołowej.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Ma pogłębioną wiedzę w zakresie budowy i zasady działania elementów sterujących poszczególnymi układami silnika spalinowego. wykład egzamin cz. pisemna, egzamin cz. ustna K-W06+
K-U01+
K-K01+
K-K05+
P6S-KO
P6S-UW
P6S-WG
MEK02 Umie omówić budowę i zastosowanie czujników i układów wykonawczych układu sterowania silników spalinowych. laboratorium zaliczenie cz. ustna, raport pisemny K-U06+
K-U16+
K-U17+
K-U19+
P6S-UU
P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
7 TK01 Zarys rozwoju układów zapłonu i zasilania silników spalinowych. W01 MEK01
7 TK02 Informacje na temat elementów elektronicznych stosowanych w sterownikach silników. W02
7 TK03 Pojęcie sterowania. Strategie sterowania silnikiem spalinowym. Fazy pracy silnika spalinowego i właściwe im procesy zachodzące w silniku. Sterowanie silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym w fazie rozruchu silnika. Proces nagrzewania silnika i sterowanie silnikiem w tym okresie pracy silnika. W03 MEK01
7 TK04 Podstawy tworzenia mieszanki palnej w silniku o zapłonie iskrowym. Sterowanie procesem napełniania. Systemy o zmiennej geometrii układu dolotowego, sterowanie recyrkulacją spalin i doładowaniem. W04 MEK01
7 TK05 Sterowanie rozrządem w systemach o zmiennych fazach rozrządu. Sterowanie zapłonem. Sterowanie podawaniem paliwa w silnikach o zapłonie iskrowym z wtryskiem pośrednim. Sterowanie podawaniem paliwa w silnikach o zapłonie iskrowym z wtryskiem bezpośrednim. W05 MEK01
7 TK06 Tworzenie mieszanki i sterowanie procesem podawania paliwa w silnikach wysokoprężnych. Sterowanie silnikiem w fazie hamowania i układem pochłaniania par paliwa. W06 MEK01
7 TK07 Sterowniki, układy wykonawcze w silnikach ZI i ZS i transmisja danych między układami elektronicznymi. W07 MEK01
7 TK08 Procedury awaryjne sterowania silnikiem i układy OBD. W08 MEK01
7 TK09 Wprowadzenie do zajęć laboratoryjnych. L01 MEK02
7 TK10 Wyznaczanie charakterystyki czujnika indukcyjnego prędkości obrotowej. L02 MEK02
7 TK11 Wyznaczanie charakterystyki czujników temperatury cieczy i powietrza. L03 MEK02
7 TK12 Wyznaczanie charakterystyki czujnika położenia przepustnicy. L04 MEK02
7 TK13 Wyznaczanie charakterystyki czujnika ciśnienia bezwzględnego powietrza. L05 MEK02
7 TK14 Wyznaczanie charakterystyki przepływomierza powietrza. L06 MEK02
7 TK15 Wyznaczanie charakterystyki czujnika położenia pedału przyspieszenia. L07 MEK02
7 TK16 Podsumowanie L08 MEK02

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 7) Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 15.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 7) Przygotowanie do laboratorium: 15.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 5.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 7)
Zaliczenie (sem. 7) Przygotowanie do zaliczenia: 30.00 godz./sem.
Zaliczenie pisemne: 1.00 godz./sem.
Zaliczenie ustne: 0.10 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Efekt MEK01 weryfikowany jest na podstawie egzaminu pisemnego i ustnego. Za każde pytanie z egzaminu można otrzymać maksymalnie 1 pkt. Suma punktów daje ocenę (>= 4,6 = 5,0; 4,2 - 4,5 = 4,5; 3,6 - 4,1 = 4,0; 3,2 - 3,5 = 3,5; 2,6 - 3,1 = 3,0; < 2,5 = 2,0)
Laboratorium Efekt MEK02 weryfikowany jest na podstawie odpowiedzi ustnej podczas zajęć. Zagadnienia dostępne są na stronie domowej prowadzącego. Za każde pytanie można otrzymać maksymalnie 1 pkt. Suma punktów odpowiada ocenie (>= 4,6 = 5,0; 4,2 - 4,5 = 4,5; 3,6 - 4,1 = 4,0; 3,2 - 3,5 = 3,5; 2,6 - 3,1 = 3,0; < 2,5 = 2,0). Warunkiem uzyskania zaliczenia jest także oddanie kompletu sprawozdań.
Ocena końcowa Ocena jest średnią z weryfikacji efektów MEK01 i MEK02 (>= 4,6 = 5,0; 4,2 - 4,5 = 4,5; 3,6 - 4,1 = 4,0; 3,2 - 3,5 = 3,5; 2,6 - 3,1 = 3,0; < 2,5 = 2,0)

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 B. Babiarz; K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Atmospheric Concentration of Particulate Air Pollutants in the Context of Projected Future Emissions from Motor Vehicles 2025
2 K. Balawender Badania wpływu konfiguracji układu wzmacniacza mocy na parametry elektryczne i przepływowe wtryskiwaczy gazowych 2025
3 K. Balawender; A. Borawski; M. Gęca; M. Jakubowski; A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; G. Mieczkowski; A. Rybak; D. Szpica; A. Ustrzycki; P. Woś Comparative Study on the Effects of Diesel Fuel, Hydrotreated Vegetable Oil, and Its Blends with Pyrolytic Oils on Pollutant Emissions and Fuel Consumption of a Diesel Engine Under WLTC Dynamic Test Conditions 2025
4 K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Cold-Start Energy Consumption and CO2 Emissions - A Comparative Assessment of Various Powertrains in the Context of Short-Distance Trips 2025
5 K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Investigation of electric vehicle parameters under real-world driving conditions using a multifunctional measurement device 2025
6 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski Effect of Selected Optical Navigation Methods on the Energy Consumption of Automated Guided Vehicles 2025
7 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski Performance of a Diesel Engine Fueled by Blends of Diesel Fuel and Synthetic Fuel Derived from Waste Car Tires 2024
8 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski The Assessment of PM2.5 and PM10 Immission in Atmospheric Air in a Climate Chamber during Tests of an Electric Car on a Chassis Dynamometer 2024
9 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; P. Woś Assessment of CH4 Emissions in a Compressed Natural Gas-Adapted Engine in the Context of Changes in the Equivalence Ratio 2024
10 K. Balawender; S. Boichenko; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; R. Longwic; P. Wojewoda; P. Woś Assessment of the Effect of Road Load on Energy Consumption and Exhaust Emissions of a Hybrid Vehicle in an Urban Road Driving Cycle—Comparison of Road and Chassis Dynamometer Tests 2023
11 K. Balawender; A. Jaworski; P. Woś Sterowanie wtryskiwaczami wodoru w silniku przepływowym 2022
12 K. Balawender; T. Campisi ; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; M. Mądziel; A. Ustrzycki; P. Wojewoda; P. Woś Evaluation of the Effect of Chassis Dynamometer Load Setting on CO2 Emissions and Energy Demand of a Full Hybrid Vehicle 2022
13 K. Balawender; A. Jaworski; K. Lejda; M. Mądziel; D. Savostin-Kosiak; A. Ustrzycki Assessment of Petrol and Natural Gas Vehicle Carbon Oxides Emissions in the Laboratory and On-Road Tests 2021
14 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; J. Lubas Effect of temperature on tribological properties of 1-butanol–diesel fuel blends-Preliminary experimental study using the HFRR method 2021
15 K. Balawender; A. Jaworski; D. Konieczny; H. Kuszewski; P. Woś Wykrywanie spalania stukowego w silniku dwupaliwowym 2020
16 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; S. Siedlecka; A. Ustrzycki; E. Zielińska Modeling of Unburned Hydrocarbon Emission in a Di Diesel Engine Using Neural Networks 2020
17 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; P. Szymczuk; A. Ustrzycki; P. Woś Application of Variable Compression Ratio VCR Technology in Heavy-Duty Diesel Engine 2020
18 K. Balawender; M. Jakubowski; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; K. Lew; M. Mądziel; A. Ustrzycki; P. Wojewoda Analysis of Cold Start Emission from Light Duty Vehicles Fueled with Gasoline and LPG for Selected Ambient Temperatures 2020
19 K. Balawender; M. Jakubowski; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; K. Lew; M. Mądziel; P. Woś The Impact of Driving Resistances on the Emission of Exhaust Pollutants from Vehicles with the Spark Ignition Engine Fuelled by Petrol and LPG 2020
20 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; K. Lew; M. Mądziel; P. Woś Realizacja cyklu jezdnego w badaniach emisji zanieczyszczeń na hamowni podwoziowej 2020
21 K. Balawender; S. Boichenko; A. Jaworski; H. Kuszewski; M. Mądziel; L. Pavliukh; D. Savostin-Kosiak Assessment of CO2 emissions and energy consumption during stationary test of vehicle with SI engine powered by different fuels 2020