Karta przedmiotu

Czynnik ludzki w organizacji ruchu lotniczego

Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:

2025/2026

Nazwa jednostki prowadzącej studia:

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów:

Lotnictwo i kosmonautyka

Obszar kształcenia:

nauki techniczne

Profil studiów:

ogólnoakademicki

Poziom studiów:

drugiego stopnia

Forma studiów:

stacjonarne

Specjalności na kierunku:

Awionika, Pilotaż, Samoloty, Silniki lotnicze, Śmigłowce, Zarządzanie ruchem lotniczym

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:

magister inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:

Katedra Awioniki i Sterowania

Kod zajęć:

18266

Status zajęć:

obowiązkowy dla specjalności Zarządzanie ruchem lotniczym

Układ zajęć w planie studiów:

sem: 3 / C30 / 1 ECTS / Z

Język wykładowy:

polski

Imię i nazwisko koordynatora:

dr inż. Piotr Grzybowski

Terminy konsultacji koordynatora:

Zgodnie z USOS

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Zapoznanie studentów z zagadnieniami czynnika ludzkiego w kontekście bezpieczeństwa w lotnictwie oraz organizacji pracy w branży lotniczej.

Ogólne informacje o zajęciach:
Zajęcia obejmują ćwiczenia teoretyczne i praktyczne związane z zagadnieniami czynnika ludzkiego. W szczególności dotyczące ludzkich ograniczeń i możliwości, współpracy zespołów ludzkich i zagadnień "parszywej dwunastki" zgodnie z zaleceniami EASA.

Inne:
Prezentacje FAA i EASA dot. parszywej dwunastki (dirty dozen) i wymagań formalnych dla personelu lotniczego dostępne na stronie: faasafety.gov i www.easa.europa.eu

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1	J. Walters, R. Sumwalt	Aircraft Accident Analysis	McGraw-Hill Education.	2000

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1	B. Staruch	Investigating Human Error	Routledge.	2004

Literatura do samodzielnego studiowania
1	Shari Standford Krause	Aircraft Safety. Accident Investigations Analyses & Applications	McGraw-Hill Education.	2003

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja na 3 semestr studiów magisterskich na kierunku Lotnictwo i kosmonautyka i specjalności Zarządzanie Ruchem Lotniczym

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student posiada podstawową wiedzę dotyczącą budowy ludzkiego organizmu.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Student potrafi przeprowadzać proste eksperymenty badawcze, opracowywać wyniki i formułować sprawozdania.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Student potrafi współpracować w grupie w celu osiągania wymaganych przedmiotem zajęć wymagań.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
MEK01	Wiedza podstawowych zagadnień związanych z czynnikiem ludzkim w lotnictwie.	ćwiczenia techniczne	obserwacja wykonawstwa	K-K01+	P7S-KR
MEK02	Umiejętności związane z formułowaniem problemów dotyczących czynnika ludzkiego, a także stosowaniem wybranych metod związanych z ich przeciwdziałaniem.	ćwiczenia techniczne	Sprawozdania z ćwiczen	K-W09++ K-U16++	P7S-UO P7S-WK

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
3	TK01	Zajęcia wstępne - ogólna charakterystyka i przedstawienie "parszywej dwunastki" oraz modelu "SHELL"	C01	MEK01
3	TK02	Zmysł słuchu. Budowa ucha. Badania charakterystyki słyszalności (audiogram).	C02,C03	MEK01 MEK02
3	TK03	Zmysł wzorku. Budowa oczu. Badania widzenia fotopowego i skotopowego, stereoskopowego, iluzje optyczne i ich wpływu na bezpieczeństwo w lotnictwie.	C04, C05, C06	MEK01 MEK02
3	TK04	Pamięć. Badania pamięci krótkotrwałej	C07	MEK01 MEK02
3	TK05	Relacje człowiek-maszyna. Badanie właściwości człowieka jako operatora statków powietrznych (m.in. czas reakcji, precyzji sterowania).	C08, C09	MEK02
3	TK06	Czynniki wpływające na osiągi człowieka (omówienie zagadnień związanych ze zmianą wysokości, temperaturą, promieniowaniem etc.)	C10	MEK01
3	TK07	Wpływ stresu na wydajność człowieka	C11	MEK01
3	TK08	Metody komunikacji i ich wpływ na zdolność do prawidłowego wykonania zadań.	C13	MEK01 MEK02
3	TK09	Współpraca w załodze wieloosobowej i budowanie zespołu	C14	MEK01 MEK02
3	TK10	Podsumowanie zajęć, Q&A, wystawienie ocen końcowych.	C15	MEK01

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Ćwiczenia/Lektorat (sem. 3)		Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 3)
Zaliczenie (sem. 3)

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Ćwiczenia/Lektorat	Ocena końcowa jest średnią ważoną ocen uzyskanych z weryfikacji MEK1 (W_MEK1) i MEK2 (W_MEK2) w proporcji: K = 3/5W_MEK1 + 2/5W_MEK2 przy czym oceny weryfikacji MEK1 i MEK2 muszą być różne od oceny niedostatecznej. Ocena W_MEK1 wystawiana jest na bazie obserwacji uczestnictwa w ciągu wszystkich zajęć. Ocena W_MEK2 jest wystawiana jako średnia ocena ze sprawozdań dotyczących poszczególnych ćwiczeń, przy czym do uzyskania zaliczenia należy oddać wszystkie sprawozdania wymagane zakresem zajęć i uzyskać z nich ocenę pozytywną.
Ocena końcowa	Ocena końcowa z przedmiotu jest oceną końcową z ćwiczeń.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1	L. Bichajło; G. Drupka; P. Grzybowski; P. Szczerba	Examination of the influence of the integrated mission management system on the pilot’s situational awareness	2025
2	P. Grzybowski; K. Ziółkowski	In-flight testing of the integrated mission management system	2025
3	P. Grzybowski; P. Rzucidło; P. Szwed; K. Warzocha	Determination of Atmospheric Gusts Using Integrated On-Board Systems of a Jet Transport Airplane—3D Problem	2025
4	P. Grzybowski; A. Pacana; D. Siwiec	An iterative method for survey improvement using statistical analysis	2024
5	V. Di Vito; P. Grzybowski; P. Masłowski; T. Rogalski	Design advancements for an integrated mission management system for small air transport vehicles in the COAST project	2022
6	B. Dołęga; P. Grzybowski; G. Kopecki; D. Kordos; D. Nowak; P. Rzucidło; A. Tomczyk; Ł. Wałek	System redundantnego sterowania i nawigacji, zwłaszcza do samolotów bezzałogowych, ultralekkich załogowych i lekkich sportowych	2021
7	J. Beran; V. Di Vito; P. Grzybowski; T. Kabrt; P. Masłowski; M. Montesarchio; T. Rogalski	Flight management enabling technologies for single pilot operations in Small Air Transport vehicles in the COAST project	2021
8	V. Di Vito; P. Grzybowski; P. Masłowski; T. Rogalski	A concept for an Integrated Mission Management System for Small Air Transport vehicles in the COAST project	2021
9	P. Grzybowski; E. Szpakowska-Peas	Flight reconfiguration system-an emergency system of the future	2020