logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Technologie materiałów lotniczych


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Inżynieria materiałowa
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
drugiego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Materiały żaroodporne i żarowytrzymałe, Technologie materiałów inżynierskich
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
magister inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Nauki o Materiałach
Kod zajęć:
16866
Status zajęć:
obowiązkowy dla specjalności Technologie materiałów inżynierskich
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 1 / W15 C15 / 3 ECTS / E
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora:
dr hab. inż. prof. PRz Andrzej Nowotnik
Terminy konsultacji koordynatora:
poniedziałek, godz. 8-12, środa godz. 8-12

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Celem kształcenia jest zaznajomienie studentów z technologiami materiałowymi, stosowanymi w przemyśle lotniczym w odniesieniu do kierunków rozwoju lotniczych materiałów konstrukcyjnych z uwzględnieniem materiałów metalicznych, ceramicznych oraz kompozytowych. Dodatkowych celem kształcenia jest przedstawienie wybranych problemów w projektowaniu i wytwarzaniu elementów konstrukcji lotniczych, konstruowaniu oraz ich późniejszej eksploatacji.

Ogólne informacje o zajęciach:
Zajęcia obejmują wykłady i ćwiczenia, które dotyczyć będą technologi projektowania innowacyjnych rozwiązań materiałowych wykorzystywanych w nowoczesnych konstrukcjach lotniczych. Oparte będą na wynikach prac badawczych mających charakter aplikacyjny i dotyczyć będą projektowania, wytwarzania, charakterystyki mikrostruktury i właściwości oraz praktycznego wykorzystania materiałów w sektorze lotniczym.

Materiały dydaktyczne:
Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 N. Kazantseva, N. Stepanova, M. B. Rigmant Superalloys: Analysis and Control of Failure Process CRC Press; 1st edition. 2018
2 T. Siddiqui Aircraft Materials and Analysis McGraw Hill. 2014
3 Adrian P. Mouritz Introduction to Aerospace Materials (AIAA Education Series) Amer Inst of Aeronautics &. 2012
4 Spiros Pantelakis, Konstantinos Tserpes Revolutionizing Aircraft Materials and Processes Springer. 2020
5 Sam Zhang, Dongliang Zhao Aerospace Materials Handbook CRC Press. 2012
6 Brian Cantor, H Assender, P. Grant Aerospace Materials CRC Press. 2001
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 Mrowec S., Werber T. Nowoczesne materiały żaroodporne Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa. 1982
2 Donachie M. Superalloys: A Technical Guide, 2nd Edition ASM, Materials Park. 2002
3 Sieniawski J. Kryteria i sposoby oceny materiałów na elementy lotniczych silników turbinowych Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej. 1995
4 - Karty materiałowe z firm z obszaru produkcji elementów/podzespołów lotniczych -. -
5 - Normy materiałowe -. -

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Zaliczenie wszystkich przedmiotów z zakresu kształcenia wynikającego z programu nauczania w semestrze I

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Wpływ temperatury na wytrzymałość i plastyczność metali. Zjawiska i procesy powodujące niszczenie elementów eksploatowanych w środowisku korozyjnym, erozyjnym i naprężeń zmienno-cyklicznych.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętnie określa wpływ warunków środowiskowych na procesy zachodzące w materiałach, z których wytwarzane są elementy konstrukcji lotniczych, w trakcie ich eksploatacji.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność wskazywania rozwiązań alternatywnych. Pogłębienie umiejętności zespołowego przedstawiania postawionych zadań w formie pisemnej i ustnej.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Student posiada pogłębioną wiedzę i jest przygotowany do prowadzenia badań naukowych wykład, ćwiczenia problemowe egzamin cz. pisemna, kolokwium K-W01++
K-W05++
K-W07++
K-U04+
K-U06+++
K-U07+
K-K01+
K-K04++
P7S-KK
P7S-KO
P7S-UU
P7S-UW
P7S-WG
MEK02 Student posiada wiedzę z zakresu zaawansowanych technologicznie układów konstrukcyjnych, wykorzystujących nowatorskie technologie i rozwiązania techniczne oparte o najnowocześniejsze materiały, najnowocześniejsze technologie kształtujące wyroby z materiałów metalicznych i kompozytowych oraz rozbudowane systemy diagnostyczne zapewniające bezpieczeństwo i niezawodność obiektów latających. ćwiczenia problemowe, wykład kolokwium, egzamin cz. pisemna K-W01+
K-W05+++
K-W07++
K-U04++
K-U06+
K-U07+
K-K01++
K-K04+
P7S-KK
P7S-KO
P7S-UU
P7S-UW
P7S-WG
MEK03 Student posiada wiedzę z obszaru prowadzenia działań mających na celu wykonanie ekspertyz materiałowych, problemów wynikających z wytwarzaniem części pracujących w ekstremalnie trudnych warunkach. wykład, ćwiczenia problemowe egzamin cz. pisemna, kolokwium K-W01++
K-W05+++
K-W07+++
K-U04+
K-U06++
K-U07+
K-K01+
K-K04+
P7S-KK
P7S-KO
P7S-UU
P7S-UW
P7S-WG
MEK04 Student posiada wiedzę z zakresu działań podejmowanych przez dostawców i odbiorców w przypadku konieczności wdrożenia działań naprawczych wykład, ćwiczenia problemowe egzamin cz. pisemna, sprawdzian pisemny K-W01+
K-W05++
K-W07++
K-U04+
K-U06+++
K-U07++
K-K01++
K-K04++
P7S-KK
P7S-KO
P7S-UU
P7S-UW
P7S-WG

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
1 TK01 Wymagania stawiane lotniczym materiałom konstrukcyjnym W01 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK02 Analiza wypadku lotniczego w kontekście prawidłowego doboru technologii wytwarzania materiałów przeznaczonych do zastosowania w lotnictwie. Konsekwencje zastosowania wadliwych materiałów i technologii wytwarzania części i podzespołów w lotnictwie W02 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK03 Opracowanie ekspertyz materiałowych, analiza problemów wynikających z wytwarzania części pracujących w ekstremalnie trudnych warunkach. Analiza działań podejmowanych przez dostawców i odbiorców w przypadku konieczności wdrożenia działań naprawczych. C01 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK04 Stabilność właściwości mechanicznych i fizycznych materiałów stosowanych w lotnictwie. Żarowytrzymałość i żaroodporność metali i stopów metali. W03 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK05 Analiza procesu pełzania, relaksacji naprężeń, zmęczenia cieplnego, korozji wysokotemperaturowej w środowisku gazów spalinowych, utleniania materiałów W04 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK06 Metody podwyższania temperatury pracy i odporności na działanie silnie korozyjnego środowiska gazów spalinowych łopatek turbiny. Zastosowanie warstw dyfuzyjnych i powłokowych barier cieplnych wytwarzanych metodami CVD, PSPVD, APS, HVOF i EB-PVD w celu uzyskania większej wydajności pracy silnika lotniczego, wynikającej z zastosowania materiałów ceramicznych jako izolacja cieplna elementów wykonanych ze stopów metali. W05 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK07 Technologie stosowane w przemyśle lotniczym poprzez prezentacje technologii, pracy urządzeń przemysłowych, które są stosowane w przemyśle lotniczym (Urządzenia pracują w Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego) C02 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK08 Technologie materiałów stosowanych w procesach wytwarzania części i podzespołów lotniczych. Technologie próżniowe –odlewanie w próżni, obróbka cieplna w próżni, wytwarzanie powłokowych barier cieplnych w próżni, nawęglanie w warunkach obniżonego ciśnienia. W06 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK09 Problemy i analiza wpływu braku możliwości zastosowania wymaganych parametrów procesowych podczas wytwarzania podzespołów przeznaczonych do pracy w warunkach wysokiej temperatury i korozyjnego środowiska gazów spalinowych C03 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK10 Stabilność właściwości mechanicznych i fizycznych materiałów stosowanych w lotnictwie. Analiza wpływu technologii precyzyjnego wytwarzania części lotniczych w procesie krystalizacji kierunkowej, monokrystalizacji na zmiany właściwości mechanicznych w trakcie ich eksploatacji. C04 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK11 Wpływ cyklicznych zmian temperatury i naprężeń (start i lądowanie samolotu) na parametry pracy podzespołów konstrukcji lotniczych. Wady wynikające z nieprawidłowej realizacji procesu, metody ich detekcji, zatwierdzania metod ich usuwania. Walidacja technologii wytwarzania podzespołów lotniczych C05 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK12 Technologie przyrostowe w lotnictwie (Additive Manufacturing). Podział metod wytwarzania przyrostowego elementów z materiałów metalicznych. Wady i zalety technologii przyrostowych. Wpływ parametrów procesów AM na jakość i możliwości wytwarzania części lotniczych. Analiza wad i wpływ na właściwości wyrobów wytworzonych metodami AM W07 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK13 Modyfikacje i wdrażanie nowych rozwiązań do obecnie stosowanych w lotnictwie technologii materiałowych na przykładzie zastosowania plazmy wytwarzanej za pomocą katody wnękowej w procesie osadzania warstw na łopatkach turbiny metodą fizycznego odparowania materiału ceramicznego z użyciem wiązki elektronów. C06 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04
1 TK14 Zastosowanie nowych materiałów na części wirujące w silniku lotniczym C07 MEK01 MEK02 MEK03 MEK04

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 1) Przygotowanie do kolokwium: 10.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 5.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 10.00 godz./sem.
Ćwiczenia/Lektorat (sem. 1) Przygotowanie do ćwiczeń: 10.00 godz./sem.
Przygotowanie do kolokwium: 10.00 godz./sem.
Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 1) Przygotowanie do konsultacji: 2.00 godz./sem.
Udział w konsultacjach: 2.00 godz./sem.
Egzamin (sem. 1) Przygotowanie do egzaminu: 5.00 godz./sem.
Egzamin pisemny: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Sprawdzian pisemny z wykładów weryfikujący wiedzę z zakresu obejmującego MEK01-MEK04 Kryteria weryfikacji efektu MEK01-MEK04: - ocenę dostateczną uzyskuje student, który na sprawdzianie (egzaminie pisemnym) uzyska 50-60% puntów, ocenę dobry: 61-85% punktów, ocenę bardzo dobry powyżej 86% punktów
Ćwiczenia/Lektorat Wykonanie i zaliczenie ćwiczeń zgodnie ze szczegółowym harmonogramem. Kryteria weryfikacji efektu kształcenia MEK01-MEK04: - kontrola frekwencji na zajęciach, - czynny udział w dyskusji dotyczącej zakresu tematycznego w ramach prowadzonych zajęć, - uczestnictwo czynne w projektach laboratoryjnych, - osiągnięcie wszystkich założonych efektów kształcenia w minimalnym akceptowalnym stopniu w wysokości >50% - ocena dostateczna, >71% - ocena dobra, >91% ocena bardzo dobra
Ocena końcowa Ocena na podstawie uzyskanej oceny z egzaminu, z teorii wykładów oraz oceny z zaliczonych zajęć laboratoryjnych - ocena końcowa obliczana jest następująco: 0,1 z aktywności na zajęciach laboratoryjnych + 0,7 oceny z egzaminu pisemnego + 0,2 oceny z zajęć laboratoryjnych

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 A. Moganraj; A. Nowotnik; S. Vaiyapuri High temperature cyclic CMAS corrosion of TBCs on second generation single crystal superalloy deposited using beam switching EBPVD technology 2025
2 K. Cioch; G. Maciaszek; D. Nabel; A. Nowotnik Influence of Plasma Assistance on EB-PVD TBC Coating Thickness Distribution and Morphology 2025
3 L. Bichajło; M. Chutkowski; M. Cieśla; M. Franus; K. Gancarczyk; R. Gruca-Rokosz; K. Kalinowska-Wichrowska; A. Masłoń; A. Nowotnik; M. Potoczek; M. Pytel Lightweight Artificial Aggregates Produced from Water Reservoir Sediment and Industrial Waste—Ecological and Technological Aspect 2025
4 M. Gdula; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik Analysis the surface integrity taking into account the tool wear stage in the multi-axis torus milling of a Ni-based superalloy using the active cutting edge segment change technique and new approach for machining aircraft engine blades 2025
5 M. Gdula; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik Modeling and comprehensive mechanism analysis of torus milling cutter wear in multi-axis milling of Ni-based superalloy using the active cutting edge segment change technique 2025
6 A. Moganraj; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik; S. Vaiyapuri Development of thermal barrier coating on single crystal superalloy CMSX-4 by two-source evaporation EB-PVD and hot corrosion performance of the coating in a simulated aero-engine environment 2024
7 G. Boczkal; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik Effect of Continuous Casting and Heat Treatment Parameters on the Microstructure and Mechanical Properties of Recycled EN AW-2007 Alloy 2024
8 G. Maciaszek; A. Nowotnik Influence of Bond Coat Roughness on Adhesion of Thermal Barrier Coatings Deposited by the Electron Beam–Physical Vapour Deposition Process 2024
9 S. Legutko; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik; P. Pieśko; M. Zawada-Michałowska Effect of the Technological Parameters of Milling on Residual Stress in the Surface Layer of Thin-Walled Plates 2024
10 A. Nalborczyk-Kazanecka; A. Nowotnik; A. Pytel „Above the Pack” Diffusion Aluminizing of Turbine Compressor Blades made of EI867 in the Aerospace Industry 2023
11 D. Dingwell; K. Hess; U. Kueppers; S. Lokachari; D. Müller; A. Nowotnik; P. Rokicki; G. Wolf Rheological and chemical interaction between volcanic ash and thermal barrier coatings 2021
12 G. Boczkal; K. Dychtoń; K. Gancarczyk; G. Mrówka-Nowotnik; A. Nowotnik Microstructure and Properties of As-Cast and Heat-Treated 2017A Aluminium Alloy Obtained from Scrap Recycling 2021