logo PRZ
Karta przedmiotu
logo WYDZ

Podstawy eksploatacji środków transportu


Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:
2025/2026
Nazwa jednostki prowadzącej studia:
Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa
Nazwa kierunku studiów:
Inżynieria środków transportu
Obszar kształcenia:
nauki techniczne
Profil studiów:
ogólnoakademicki
Poziom studiów:
pierwszego stopnia
Forma studiów:
stacjonarne
Specjalności na kierunku:
Diagnostyka i eksploatacja pojazdów samochodowych, Komputerowe projektowanie środków transportu, Logistyka i inżynieria transportu
Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:
inżynier
Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:
Katedra Pojazdów Samochodowych i Inżynierii Transportu
Kod zajęć:
13336
Status zajęć:
obowiązkowy dla programu
Układ zajęć w planie studiów:
sem: 4 / W15 L15 / 3 ECTS / Z
Język wykładowy:
polski
Imię i nazwisko koordynatora 1:
dr hab. inż. prof. PRz Jacek Michalski
Terminy konsultacji koordynatora:
https://jmichals.v.prz.edu.pl/konsultacje
Imię i nazwisko koordynatora 2:
dr inż. Krzysztof Balawender
Terminy konsultacji koordynatora:
https://kbalawen.v.prz.edu.pl/konsultacje
Imię i nazwisko koordynatora 3:
dr inż. Artur Krzemiński
semestr 4:
mgr inż. Dariusz Konieczny , termin konsultacji https://dkoniecz.v.prz.edu.pl/konsultacje

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Celem kształcenia jest nabycie przez studentów pogłębionej wiedzy i umiejętności z zakresu Podstaw eksploatacji środków transportu oraz do prowadzenia badań naukowych.

Ogólne informacje o zajęciach:
Przedmiot obowiązkowy dla studentów 4 semestr specjalności Diagnostyka i eksploatacja pojazdów samochodowych, Logistyka transportu drogowego, Transport przemysłowy

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć
Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1 Ścieszka S.F., Żołnierz M. Eksploatacja maszyn: budowa systemu i zarządzanie systemem eksploatacji. Cz. 2, Budowa systemu i zarządzania systemem eksploatacji Wydaw. Politech. Śl., Gliwice. 2012.
2 Jósko M., Kowalczyk J., Mańczak R., Nosal S., Ulbrich D. Inżynieria odnowy pojazdów samochodowych, Inżynieria obsługiwania, wybrane problemy T 1 Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań. 2019
3 Niziński S. Eksploatacja obiektów technicznych Instytut Technologii Eksploatacji, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku. 2002.
4 Macha E., Niesłony A. Niezawodność systemów mechatronicznych Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej. 2010.
5 Knopik L. Metoda wyboru efektywnej strategii eksploatacji obiektów technicznych Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz . 2010.
6 Kaźmierczak J. Eksploatacja systemów technicznych Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice . 2000
7 Niziński S., Żółtowski B. Modelowanie procesów eksploatacji maszyn Bydgoszcz - Sulejówek. 2002
8 Tylicki H., Żółtowski B. Genezowanie stanu maszyn Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji PIB, Radom. 2012
9 Ubysz A. Technologie pomiarów i obliczeń zużycia paliwa w pojazdach: zagadnienia wybrane: zadania i projekty Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice. 2012
10 Bogdaniuk B., Towpik K. Budowa, modernizacja i naprawy dróg kolejowych, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa . 2010.
11 Kulczycki A.j Modelowanie procesów w eksploatacji silników spalania wewnętrznego: konwencjonalne i alternatywne paliwa płynne w eksploatacji silników Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Warszawa. 2018
12 Pezowicz C. pod red. Wybrane zagadnienia budowy i eksploatacji maszyn Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław . 2016
13 Oziminy Dariusza pod red. Eksploatacja systemów tribologicznych T. 2, Tarcie, zużycie, smarowanie wybranych węzłów tribologicznych Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce . 2013.
14 Oziminy D. od red.; Ryniewicz A.M. Eksploatacja systemów tribologicznych. T. 1, Znaczenie tribologii w eksploatacji obiektów technicznych Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce. 2013.
15 Laber S. Wybrane problemy eksploatacji maszyn Uniwersytet Zielonogórski, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Zielona Góra, Radom . 2011.
16 Frąś J. Zarządzanie i logistyka eksploatacji maszyn Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technologii Eksploatacji, Radom. 2021
Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1 Niziński S. Eksploatacja obiektów technicznych Instytut Technologii Eksploatacji, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku, . 2002.
2 Nosal St. Tribologia: wprowadzenie do zagadnień tarcia, zużywania i smarowania Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań. 2012
3 Waropay W., Budzyński A., Migawa K. Podstawy badań eksploatacyjnych wybranych elementów maszyn Wydawnictwo Uczelniane ATR w Bydgoszczy, Bydgoszcz . 2001.
4 Duer S. W. Inteligentny system wspomagający proces odnawiania cech eksploatacyjnych w złożonych obiektach techn Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin . 2012.
5 Żółtowski B., Landowski B., Przybyliński B. Projektowanie eksploatacji maszyn Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom. 2012.
6 Młyńczak M. Metodyka badań eksploatacyjnych obiektów mechanicznych Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław. 2012
7 Żółtowski B., Łukasiewicz M., Kałaczyński T. Techniki informatyczne w badaniach stanu maszyn Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz. 2012.
8 Drelichowski L., Bojar W., Żółtowski M. Elementy zarządzania eksploatacją maszyn Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz. 2012.
Literatura do samodzielnego studiowania
1 Gabryelewicz M. Podwozia i nadwozia pojazdów samochodowych: podstawy budowy, diagnozowania i naprawy WKiŁ, Warszawa. 2015.
2 Knopik L. Metoda wyboru efektywnej strategii eksploatacji obiektów technicznych Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz. 2010.
3 Lewitowicz J. Podstawy eksploatacji statków powietrznych. t.3. Systemy eksploatacji statków powietrznych Wydawnictwo ITWL. Warszawa. 2006.
4 Niziński S., Żółtowski B. Zarządzanie eksploatacją obiektów technicznych za pomocą rachunku kosztów MARKAR- B.Ż. Olsztyn –Bydgoszcz. 2002.

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja na co najmniej semestrze

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student powinien posiadać wiedzę w zakresie realizowanym w ramach przedmiotów poprzedzających

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Znajomość podstawowych technik pomiarowych, obsługi programów komputerowych Word, Excel, CAD i umiejętność opracowania wyników pomiarów.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność pracy w zespole.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK Student, który zaliczył zajęcia Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia Związki z KEK Związki z PRK
MEK01 Posiada pogłębioną umiejętność formułowania problemów związanych z organizacją, planowaniem i realizacją zadań podstaw eksploatacji środków transportu w inżynierii oraz umiejętności prowadzenia badań naukowych. Wykład Kolokwium K-W04+
K-W06+
K-W08+
K-W10+
K-W15+
K-U01+
K-U04+
K-U06+
K-U07+
K-U11+
K-U13+
K-U20+
K-K02+
P6S-KO
P6S-KR
P6S-UU
P6S-UW
P6S-WG
MEK02 Posiada pogłębioną umiejętność rozwiązywania problemów związanych z organizacją, planowaniem i realizacją zadań inżynierii środków transportu oraz umiejętności prowadzenia badań naukowych. laboratorium prezentacja projektu K-U01+
K-U06+
P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem. TK Treści kształcenia Realizowane na MEK
4 TK01 1. Struktura, relacje i charakterystyki systemu człowiek, system techniczny, otoczenie. Pojęcia eksploatacja - pojedynczego środka transportu i ich grupy, zbiór stanów, czas eksploatacji, rozkład czasów eksploatacji, graf eksploatacyjny, współczynniki oceny procesu eksploatacji, potencjał eksploatacyjny. 2. Dobór parametrów użytkowych urządzeń z uwzględnieniem obciążeń trwałych i chwilowych. Pojęcia i wskaźniki dotyczące trwałości, nieuszkadzalności, przechowywalności, obsługiwalności i zapewnienia środków obsługi 3. System eksploatacji - modele, badania i opracowanie wyników. Praktyczne metody obsług technicznych. Czynniki, procesy wymuszające zmiany stanu technicznego urządzeń. Rodzaje uszkodzeń, lokalizacja, stan techniczny. Rodzaje tarcia. Rodzaje procesów zużycia – kategorie zużywania. 4. Prognozowanie zużycia i trwałości łożysk ślizgowych w warunkach tarcia mieszanego. 5. Trwałość zmęczeniowa łożysk ślizgowych w warunkach smarowania. Trwałość i niezawodność łożysk tocznych. 6. Trwałość w warunkach zużycia ściernego. Odporność na zatarcie, korozję, kawitację, erozję, fretting. 7. Metody utrzymania urządzeń w gotowości technicznej - przewidywanie, planowanie, profilaktyka. Obsługa - odtwarzająca stan zdatności, odtwarzająca potencjał eksploatacyjny. Badania eksploatacyjne. Modele obsług - ekonomiczność. 8. Środki trwałe - podział, amortyzacja, przepisy prawne. Dopuszczenie obiektów technicznych do eksploatacji. Certyfikacja maszyn i urządzeń. Deklaracje zgodności. Wycofanie obiektu z użytkowania, utylizacja, recykling. W01-W08, L01-L08 MEK01
4 TK02 1. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrona przeciwpożarowa w stacjach serwisowych. Wprowadzenie do zajęć. Ocena ryzyka zawodowego. Jakościowe analizy ryzyka. Dokonać je dla wybranego urządzenia/systemu oceny ryzyka zawodowego metodami matrycowymi i wskaźnikowymi: wstępną analizą zagrożeń - PHA, grafem ryzyka, matrycą ryzyka (wg normy PN-N-18002 wg skali pięciostopniowej), wskaźnikiem ryzyka - Risk Score, czynników szkodliwych dla których wykonano pomiary np. wg normy PN-N-18002 dla hałasu, lub wibracji, stężenia substancji szkodliwych oraz metodą wskaźników kluczowych KIM dla ręcznego dźwigania. 2. Przykłady zużycia eksploatacyjnego elementów maszyn - powody zużycia i metody przeciwdziałania. 3. Testery tribologiczne i wytrzymałości zmęczeniowej. Badania siły tarcia i zużycia w ruchu posuwisto-zwrotnym par materiałów. 4. Weryfikacja i regulacja listwy wtryskowej LPG. 5. Badanie dynamiki pracy oraz trwałości zespołu w warunkach smarowania. Opory ruchu łożysk tocznych. 6. Straty energii mechanicznej układu napędowego – Tarta 813. Lub zamiennie Badania zespołów i maszyn w warunkach umownych zwiększonego zapylenia powietrza. 7. Dynamika koła (układu mechanicznego) pojazdu: pomiar przemieszczeń drgań i siły styku (linia diagnostyczna Maha). L04 MEK02

Nakład pracy studenta

Forma zajęć Praca przed zajęciami Udział w zajęciach Praca po zajęciach
Wykład (sem. 4) Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Uzupełnienie/studiowanie notatek: 10.00 godz./sem.
Studiowanie zalecanej literatury: 20.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 4) Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.
Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 20.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 4)
Zaliczenie (sem. 4) Przygotowanie do zaliczenia: 5.00 godz./sem.
Zaliczenie pisemne: 2.00 godz./sem.
Zaliczenie ustne: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład Kolokwium z treści każdego z wykładów, 5 minutowe. Kolokwium poprawkowe testowe z 50 pytań z możliwością dwukrotnego zdawania z odmiennymi pytaniami tych podejść. Ocena wystawiona jest na podstawie liczby zgromadzonych punków i algorytmu ich oceny.
Laboratorium Na podstawie liczby zgromadzonych punktów, za wykonane i opracowane zagadnienie laboratoryjne, i algorytmu ich transformacji na ocenę.
Ocena końcowa Średnia ważona oceny z wykładu z wagą 0,4 oraz laboratorium z wagą 0,6.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1 A. Borawski; J. Hunicz; M. Jakubowski; A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; A. Rybak; D. Szpica; P. Woś Problems of filtration and standardization on parameter conformity of diesel fuels containing decarbonization components and processing impurities 2025
2 A. Krzemiński Effect of friction modifiers on the lubrication performance of engine oil in internal combustion engines 2025
3 A. Krzemiński; H. Kuszewski Inżynieria środków transportu: efektywność, eksploatacja, diagnostyka: wybrane zagadnienia 2025
4 A. Krzemiński; P. Wojewoda Metodyka oceny naprawionych szyb czołowych w transporcie drogowym 2025
5 A. Krzemiński; P. Wojewoda Wpływ punktowych napraw szyb czołowych na zjawiska olśnienia w warunkach nocnych 2025
6 B. Babiarz; K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Atmospheric Concentration of Particulate Air Pollutants in the Context of Projected Future Emissions from Motor Vehicles 2025
7 K. Balawender Badania wpływu konfiguracji układu wzmacniacza mocy na parametry elektryczne i przepływowe wtryskiwaczy gazowych 2025
8 K. Balawender; A. Borawski; M. Gęca; M. Jakubowski; A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; G. Mieczkowski; A. Rybak; D. Szpica; A. Ustrzycki; P. Woś Comparative Study on the Effects of Diesel Fuel, Hydrotreated Vegetable Oil, and Its Blends with Pyrolytic Oils on Pollutant Emissions and Fuel Consumption of a Diesel Engine Under WLTC Dynamic Test Conditions 2025
9 K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Cold-Start Energy Consumption and CO2 Emissions - A Comparative Assessment of Various Powertrains in the Context of Short-Distance Trips 2025
10 K. Balawender; A. Jaworski; H. Kuszewski Investigation of electric vehicle parameters under real-world driving conditions using a multifunctional measurement device 2025
11 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski Effect of Selected Optical Navigation Methods on the Energy Consumption of Automated Guided Vehicles 2025
12 M. Gęca; J. Hunicz; M. Jakubowski; A. Krzemiński; G. Mieczkowski; D. Szpica Cycle-by-cycle performance evaluation of a diesel engine fueled with a mixture of hydrotreated vegetable oil mixed with waste plastic pyrolysis oils 2025
13 A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; P. Woś A comparative study on selected physical properties of diesel–ethanol–dodecanol blends 2024
14 A. Krzemiński; A. Ustrzycki Visualisation Testing of the Vertex Angle of the Spray Formed by Injected Diesel–Ethanol Fuel Blends 2024
15 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski Performance of a Diesel Engine Fueled by Blends of Diesel Fuel and Synthetic Fuel Derived from Waste Car Tires 2024
16 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski The Assessment of PM2.5 and PM10 Immission in Atmospheric Air in a Climate Chamber during Tests of an Electric Car on a Chassis Dynamometer 2024
17 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; P. Woś Assessment of CH4 Emissions in a Compressed Natural Gas-Adapted Engine in the Context of Changes in the Equivalence Ratio 2024
18 A. Krzemiński; A. Ustrzycki Effect of Ethanol Added to Diesel Fuel on the Range of Fuel Spray 2023
19 K. Balawender; S. Boichenko; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; R. Longwic; P. Wojewoda; P. Woś Assessment of the Effect of Road Load on Energy Consumption and Exhaust Emissions of a Hybrid Vehicle in an Urban Road Driving Cycle—Comparison of Road and Chassis Dynamometer Tests 2023
20 J. Michalski; P. Woś Gotowość techniczna pojazdów publicznego transportu zbiorowego z napędem elektrycznym BEB oraz zasilanych CNG i ON - ocena metodą studium przypadku 2022
21 K. Balawender; A. Jaworski; P. Woś Sterowanie wtryskiwaczami wodoru w silniku przepływowym 2022
22 K. Balawender; T. Campisi ; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lew; M. Mądziel; A. Ustrzycki; P. Wojewoda; P. Woś Evaluation of the Effect of Chassis Dynamometer Load Setting on CO2 Emissions and Energy Demand of a Full Hybrid Vehicle 2022
23 A. Krzemiński Oznaczenie lepkości kinematycznej i gęstości mieszaniny oleju napędowego z etanolem i dodatkiem dodecanolu 2021
24 A. Krzemiński; P. Szymczuk Analiza powtarzalności badań technicznych pojazdu o masie całkowitej do 3,5 tony 2021
25 A. Krzemiński; P. Szymczuk Wpływ zanieczyszczeń eksploatacyjnych oleju napędowego na smarność paliwa 2021
26 K. Balawender; A. Jaworski; K. Lejda; M. Mądziel; D. Savostin-Kosiak; A. Ustrzycki Assessment of Petrol and Natural Gas Vehicle Carbon Oxides Emissions in the Laboratory and On-Road Tests 2021
27 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; J. Lubas Effect of temperature on tribological properties of 1-butanol–diesel fuel blends-Preliminary experimental study using the HFRR method 2021
28 A. Krzemiński; K. Lejda; A. Ustrzycki Metodyka badań wizyjnych rozwoju strugi paliwa generowanej przez wysokociśnieniowy układ wtryskowy 2020
29 J. Michalski; P. Woś Ocena techniczna i środowiskowa cyklu życia pojazdów konwencjonalnych i elektrycznych-przegląd literatury 2020
30 K. Balawender; A. Jaworski; D. Konieczny; H. Kuszewski; P. Woś Wykrywanie spalania stukowego w silniku dwupaliwowym 2020
31 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; S. Siedlecka; A. Ustrzycki; E. Zielińska Modeling of Unburned Hydrocarbon Emission in a Di Diesel Engine Using Neural Networks 2020
32 K. Balawender; M. Jakubowski; A. Jaworski; P. Szymczuk; A. Ustrzycki; P. Woś Application of Variable Compression Ratio VCR Technology in Heavy-Duty Diesel Engine 2020
33 K. Balawender; M. Jakubowski; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; K. Lew; M. Mądziel; A. Ustrzycki; P. Wojewoda Analysis of Cold Start Emission from Light Duty Vehicles Fueled with Gasoline and LPG for Selected Ambient Temperatures 2020
34 K. Balawender; M. Jakubowski; M. Jaremcio; A. Jaworski; H. Kuszewski; K. Lejda; K. Lew; M. Mądziel; P. Woś The Impact of Driving Resistances on the Emission of Exhaust Pollutants from Vehicles with the Spark Ignition Engine Fuelled by Petrol and LPG 2020
35 K. Balawender; M. Jaremcio; A. Jaworski; A. Krzemiński; H. Kuszewski; K. Lew; M. Mądziel; P. Woś Realizacja cyklu jezdnego w badaniach emisji zanieczyszczeń na hamowni podwoziowej 2020
36 K. Balawender; S. Boichenko; A. Jaworski; H. Kuszewski; M. Mądziel; L. Pavliukh; D. Savostin-Kosiak Assessment of CO2 emissions and energy consumption during stationary test of vehicle with SI engine powered by different fuels 2020
37 N. Dudzik; D. Konieczny; A. Krzemiński; K. Lew; P. Szymczuk; P. Wojewoda Kolej magnetyczna w aspekcie zużycia energii, bezpieczeństwa oraz wpływu na środowisko naturalne 2020