Karta przedmiotu

Inżynieria wytwarzania 3: przeróbka plastyczna

Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:

2025/2026

Nazwa jednostki prowadzącej studia:

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów:

Inżynieria środków transportu

Obszar kształcenia:

nauki techniczne

Profil studiów:

ogólnoakademicki

Poziom studiów:

pierwszego stopnia

Forma studiów:

stacjonarne

Specjalności na kierunku:

Diagnostyka i eksploatacja pojazdów samochodowych, Komputerowe projektowanie środków transportu, Logistyka i inżynieria transportu

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:

inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:

Katedra Przeróbki Plastycznej

Kod zajęć:

13316

Status zajęć:

obowiązkowy dla programu

Układ zajęć w planie studiów:

sem: 6 / W15 L30 / 3 ECTS / Z

Język wykładowy:

polski

Imię i nazwisko koordynatora:

dr inż. Grażyna Ryzińska

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Znajomość podstawowych procesów plastycznego kształtowania metali oraz podstaw teoretycznych przeróbki plastycznej metali. Student powinien również nabyć wiedzę na temat budowy i właściwości podstawowych gatunków tworzyw sztucznych oraz metod wytwarzania wyrobów z tworzyw sztucznych. Zapoznanie studentów z możliwymi aplikacjami omawianych technik wytwarzania we współczesnym otoczeniu gospodarczym.

Ogólne informacje o zajęciach:
Przedmiot obowiązkowy dla studentów szóstego semestru.

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1	Erbel Stanisław, Kuczyński Kazimierz, Marciniak Zdzisław	Obróbka Plastyczna	PWN, Warszawa.	1986
2	Morawiecki Marian, Sadok Lucjan, Wosiek Eugeniusz	Przeróbka plastyczna: podstawy teoretyczne	Wydawnictwo "Śląsk", Katowice.	1986
3	Hyla Izabella	Tworzywa sztuczne: własności, przetwórstwo, zastosowanie	PWN, Warszawa.	1984
4	Dorel Banabic	Sheet metal forming processes: constitutive modelling and numerical simulation	Springer, Berlin.	2010
5	Nigel J. Mills	Plastics: microstructure and applications	Elsevier, Amsterdam.	2005

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1	Stachowicz Feliks, Balawender Tadeusz, Kut Stanisław, Trzepieciński Tomasz	Techniki Wytwarzania. Przeróbka Plastyczna. Laboratorium	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.	2016
2	Frącz Wiesław, Krywult Bruno	Projektowanie i wytwarzanie elementów z tworzyw sztucznych	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.	2005

Literatura do samodzielnego studiowania
1	Erbel Stanisław, Kuczyński Kazimierz, Marciniak Zdzisław	Obróbka Plastyczna	PWN, Warszawa.	1986
2	Morawiecki Marian, Sadok Lucjan, Wosiek Eugeniusz	Przeróbka plastyczna: podstawy teoretyczne	Wydawnictwo "Śląsk", Katowice.	1986
3	Sikora Robert	Przetwórstwo tworzyw sztucznych	PWN, Warszawa.	1982

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja na szósty semestr studiów

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student powinien posiadać wiedzę w zakresie realizowanym w ramach przedmiotów: Nauka o materiałach, Mechanika ogólna, Wytrzymałość materiałów.

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Umiejętność analizy i pozyskiwania danych z literatury oraz ich wykorzystywania w rozwiązywaniu zadań inżynierskich.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność samodzielnego poszerzania swojej wiedzy, doskonalenia umiejętności zawodowych oraz pracy w zespole.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
MEK01	Ma uporządkowaną wiedzę z zakresu podstaw matematycznych służących do opisu mechaniki odkształcenia plastycznego materiału za pomocą naprężeń i odkształceń. Zna teoretyczne podstawy odkształceń plastycznych i rozumie ich znaczenie w analizie procesów przeróbki plastycznej.	wykład	sprawdzian pisemny	K-W04++ K-W07+ K-U01+ K-U04++ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK02	Posiada podstawową wiedzę dotyczącą fizycznych podstaw odkształcenia plastycznego oraz zjawisk z nim związanych.	wykład	sprawdzian pisemny	K-W04++ K-W07+ K-U01+ K-U04++ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK03	Zna podstawowe pojęcia związane z budową, stanami fizycznymi polimerów oraz otrzymywaniem polimerów. Posiada wiedzę na temat technologicznego podziału tworzyw sztucznych oraz metod przetwórstwa tworzyw termoplastycznych. Posiada znajomość podstawowych parametrów procesu wtrysku: cykl procesu wtrysku, ciśnienie wtrysku, ciśnienie spiętrzania.	wykład	sprawdzian pisemny	K-W04++ K-W07+ K-U01+ K-U04++ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK04	Zna hutnicze i pozahutnicze metody przeróbki plastycznej. Zna metody kształtowania objętościowego materiałów oraz metody kształtowania wyrobów z blach.	wykład, laboratorium	sprawdzian pisemny	K-W04++ K-W07++ K-U01+ K-U04++ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK05	Posiada wiedzę na temat metod badań właściwości metali i tworzyw sztucznych. Potrafi na podstawie badań eksperymentalnych określić wpływ różnych parametrów (technologicznych, geometrycznych, materiałowych) na przebieg danego procesu technologicznego oraz właściwości kształtowanego materiału.	laboratorium	sprawdzian pisemny, raport pisemny	K-W04++ K-W07++ K-U04++ K-U07+ K-U14+ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK06	Potrafi określać właściwości technologiczne tworzyw sztucznych oraz identyfikować gatunki tworzyw sztucznych na podstawie wyglądu zewnętrznego, pomiaru gęstości oraz za pomocą metody identyfikacji płomieniowej.	laboratorium	sprawdzian pisemny, raport pisemny	K-W04++ K-W07++ K-U01+ K-U04+ K-U07+ K-U14+ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW P6S-WG
MEK07	Ma pogłębioną wiedzę dotyczącą metod plastycznego kształtowania pozyskaną na zajęciach wykładowych i laboratoryjnych oraz z samodzielnie studiowanej literatury. Posiada umiejętność prowadzenia badań naukowych.	wykład, laboratorium	sprawdzian pisemny, raport pisemny	K-U01+++ K-U04+++ K-U20++	P6S-KR P6S-UU P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
6	TK01	Stan naprężenia; definicja naprężenia w punkcie, trójosiowy stan naprężenia, tensor naprężenia, płaski stan naprężenia oraz odkształcenia, koła Mohra. Warunki plastyczności oraz ich graficzna interpretacja.	W01	MEK01 MEK02
6	TK02	Odkształcenie plastyczne; stan odkształcenia, miary odkształcenia, praca odkształcenia, zależności pomiędzy stanami naprężenia i odkształcenia, mechanizm odkształcenia plastycznego, odkształcenie monokryształów oraz ciał polikrystalicznych.	W02	MEK02 MEK03
6	TK03	Hutnicze procesy przeróbki plastycznej, przetwarzanie wsadów w postaci kęsisk lub wlewków, półwyroby i wyroby hutnicze wytwarzane na gorąco oraz na zimno. Metody kształtowania objętościowego brył – podstawowe elementy teorii, przebieg procesów, przykłady wyrobów oraz ich właściwości.	W03	MEK02 MEK04 MEK07
6	TK04	Metody kształtowania blach, m.in. cięcie i wykrawanie, gięcie, wytłaczanie, wyciąganie, wyoblanie i zgniatanie obrotowe – podstawowe elementy teorii, przebieg procesów, przykłady wyrobów oraz ich właściwości.	W04	MEK04 MEK07
6	TK05	Tworzywa sztuczne, pojęcia podstawowe, otrzymywanie polimerów, polimery łańcuchowe, polimery usieciowane, stany fizyczne polimerów, technologiczny podział tworzyw sztucznych.	W05-06	MEK03 MEK07
6	TK06	Metody przetwórstwa tworzyw termoplastycznych – przebieg procesów, przykłady wyrobów, metody uplastyczniania, budowa i rodzaje form wtryskowych. Metody przetwórstwa tworzyw termoutwardzalnych (formowanie wtryskowe) – przebieg procesów, przykłady wyrobów.	W07	MEK03 MEK07
6	TK07	Wyznaczanie przebiegu krzywych umocnienia odkształceniowego metali.	L01	MEK05 MEK07
6	TK08	Wyznaczanie podstawowych zależności w procesie wykrawania krążków z blach.	L02-L03	MEK05 MEK07
6	TK09	Wyznaczanie podstawowych zależności w procesie gięcia blach (wyznaczanie charakterystyki gięcia i wielkości sprężynowania podczas wyginania pod kątem 90˚).	L04	MEK04 MEK07
6	TK10	Kształtowanie wytłoczek cylindrycznych (wyznaczanie optymalnej siły docisku, granicznego współczynnika odkształcenia).	L05-L06	MEK04 MEK07
6	TK11	Spęczanie walców w procesie kucia swobodnego - wyznaczanie energii uderzenia bijaka, prędkości odkształcenia, nacisków jednostkowych, stopnia odkształcenia.	L07	MEK05 MEK07
6	TK12	Walcowanie pasków blachy (porównanie zmierzonej siły walcowania z siłą obliczoną za pomocą wzorów teoretycznych, wyznaczanie współczynnika tarcia).	L08	MEK05 MEK07
6	TK13	Podział tworzyw sztucznych, metody otrzymywania tworzyw sztucznych, stany fizyczne polimerów oraz ich struktura. Właściwości fizyczne oraz technologiczne podstawowych gatunków tworzyw sztucznych.	L09-L10	MEK06 MEK07
6	TK14	Identyfikacja gatunkowa tworzyw sztucznych na podstawie: wyglądu zewnętrznego, gęstości oraz zachowania się w otwartym płomieniu.	L11	MEK06 MEK07
6	TK15	Analiza podstawowych parametrów procesu wtrysku: cykl procesu wtrysku, ciśnienie wtrysku, ciśnienie spiętrzania, temperatura wtrysku, temperatura formy, itd.	L12-L13	MEK06 MEK07
6	TK16	Wyznaczanie właściwości mechanicznych tworzyw sztucznych na podstawie statycznej próby rozciągania.	L14	MEK06 MEK07
6	TK17	Ustawianie parametrów procesu wtryskiwania termoplastów / analiza obciążenia kolumn wtryskarki.	L15	MEK06 MEK07

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Wykład (sem. 6)	Przygotowanie do kolokwium: 10.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.	Uzupełnienie/studiowanie notatek: 3.00 godz./sem. Studiowanie zalecanej literatury: 5.00 godz./sem.
Laboratorium (sem. 6)	Przygotowanie do laboratorium: 5.00 godz./sem. Przygotowanie do kolokwium: 5.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 30.00 godz./sem.	Dokończenia/wykonanie sprawozdania: 4.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 6)	Przygotowanie do konsultacji: 1.00 godz./sem.	Udział w konsultacjach: 0.50 godz./sem.
Zaliczenie (sem. 6)

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład	Wiedza nabyta na wykładzie sprawdzana jest podczas sprawdzianu pisemnego. Sprawdzian składa się z trzynastu pytań dotyczących zakresu materiału zrealizowanego na zajęciach wykładowych. Podczas sprawdzianu weryfikowana jest realizacja efektów modułowych MEK01-MEK04 oraz MEK07. Za każdą odpowiedź można uzyskać od 0 do 3 punktów. Maksymalna suma punktów to 39. Sposób przeliczenia punktów na ocenę jest następujący: 0-19 pkt (ndst), 19,5-23 pkt (dst), 23,5-27 (+dst), 27,5-31 pkt. (db), 31,5-35 pkt. (+db), 35,5-39 (bdb). Student, który otrzymał ocenę niedostateczną z zajęć wykładowych może poprawić ocenę w terminie uzgodnionym z prowadzącym.
Laboratorium	Warunkiem zaliczenia zajęć laboratoryjnych jest udział we wszystkich realizowanych ćwiczeniach dotyczących przeróbki plastycznej i przetwórstwa tworzyw sztucznych, oddanie poprawnie wykonanych sprawozdań oraz otrzymanie oceny pozytywnej ze wszystkich sprawdzianów pisemnych dotyczących realizowanych zajęć laboratoryjnych objętych modułowymi efektami kształcenia MEK04-MEK07. Zatwierdzone przez prowadzącego sprawozdanie musi być poprawnie wykonane, w przypadku stwierdzenia przez prowadzącego błędów jest ono zwracane studentowi do poprawy. Sprawdzian pisemny dotyczący danego ćwiczenia laboratoryjnego obejmuje trzy opisowe pytania. Student ma możliwość poprawy oceny niedostatecznej z jednego/kilku sprawdzianów w jednym terminie uzgodnionym z prowadzącym. Ocena końcowa z zajęć laboratoryjnych obliczana jest jako średnia arytmetyczna ocen z wszystkich zajęć laboratoryjnych dotyczących przeróbki plastycznej oraz przetwórstwa tworzyw sztucznych. Sposób wystawiania oceny końcowej z danej części zajęć laboratoryjnych jest następujący: (średnia 4,750 – 5,000) - ocena końcowa bdb; (średnia 4,250–4,749) ocena końcowa +db; (średnia 3,750–4,249) ocena końcowa db; (średnia 3,250–3,749) ocena końcowa +dst; (średnia 3,000–3,249) ocena końcowa dst.
Ocena końcowa	Warunkiem zaliczenia modułu jest osiągnięcie wszystkich efektów modułowych i zaliczenie wszystkich form zajęć. Ocena końcowa wyznaczana jest jako średnia ważona oceny z wykładu z wagą 0.45 oraz oceny z zajęć laboratoryjnych z wagą 0.55. Sposób przeliczenia uzyskanej oceny średniej na ocenę końcową jest następujący: (średnia : 4,600 – 5,000) - ocena końcowa bdb; (4,200 – 4,599) +db; (3,800 – 4,199) db; (3,400 – 3,799) +dst; (3,000 – 3,399) dst.

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1	W. Frącz; J. Gawryluk; G. Ryzińska	Numerical and analytical methods for calculating the buckling load of a carbon-epoxy beam using Digimat software	2026
2	G. Ryzińska	Influence of Weave Type on Specific Energy Absorption in Carbon/Epoxy Composites Used for Impact Energy-Absorbing Structures	2025
3	G. Ryzińska	The influence of areal density of prepreg on crashworthiness of CFRP composite in quasi-static conditions	2025
4	Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; L. Skoczylas	Processing of Layered Composite Products Manufactured on the Basis of Bioresin Reinforced with Flax Fabric Using Milling Technology	2024
5	Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; M. Wójcik	Assessment of the Effect of Multiple Processing of PHBV–Ground Buckwheat Hull Biocomposite on Its Functional and Mechanical Properties	2024
6	Ł. Bąk; W. Frącz; G. Janowski; G. Ryzińska; M. Wójcik	Biodegradowalny kompozyt termoplastyczny, sposób wytwarzania biodegradowalnego kompozytu termoplastycznego oraz jego zastosowanie do wielokrotnego przetwarzania	2024
7	S. Kut; G. Ryzińska	Absorber energii uderzeń	2023
8	S. Kut; G. Ryzińska	Modeling Elastomer Compression: Exploring Ten Constitutive Equations	2023
9	S. Kut; T. Mrugała; G. Ryzińska	Influence of the thin-wall ratio on the limiting spinning ratio and the thinning of the AMS 5504 sheet in spinning	2023
10	Ł. Bąk; G. Janowski; G. Ryzińska	Modeling of Compression Test of Natural Fiber Composite Sections	2021
11	G. Janowski; G. Ryzińska	Influence of rve geometrical parameters on elastic response of woven flax-epoxy composite materials	2020
12	R. Gieleta; G. Ryzińska	Effect of Test Velocity on the Energy Absorption Under Progressive Crushing of Composite Tubes	2020