Karta przedmiotu

Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń transportowych

Podstawowe informacje o zajęciach

Cykl kształcenia:

2025/2026

Nazwa jednostki prowadzącej studia:

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa

Nazwa kierunku studiów:

Inżynieria środków transportu

Obszar kształcenia:

nauki techniczne

Profil studiów:

ogólnoakademicki

Poziom studiów:

pierwszego stopnia

Forma studiów:

stacjonarne

Specjalności na kierunku:

Diagnostyka i eksploatacja pojazdów samochodowych, Komputerowe projektowanie środków transportu, Logistyka i inżynieria transportu

Tytuł otrzymywany po ukończeniu studiów:

inżynier

Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia:

Katedra Pojazdów Samochodowych i Inżynierii Transportu

Kod zajęć:

13294

Status zajęć:

obowiązkowy dla specjalności Komputerowe projektowanie środków transportu

Układ zajęć w planie studiów:

sem: 6 / W15 P15 / 2 ECTS / Z

Język wykładowy:

polski

Imię i nazwisko koordynatora:

dr hab. inż. prof. PRz Jacek Michalski

Terminy konsultacji koordynatora:

https://jmichals.v.prz.edu.pl/konsultacje

Cel kształcenia i wykaz literatury

Główny cel kształcenia:
Celem kształcenia jest nabycie przez studentów pogłębionej wiedzy i umiejętności z zakresu Bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń transportowych oraz przygotowanie do prowadzenia badań symulacyjnych.

Ogólne informacje o zajęciach:
Przedmiot obowiązkowy dla studentów 6 semestr specjalności Komputerowe projektowanie środków transportu

Wykaz literatury, wymaganej do zaliczenia zajęć

Literatura wykorzystywana podczas zajęć wykładowych
1	Nowacki K.	Modelowanie bezpieczeństwa w przemyśle	Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.	2019
2	Szopa T.	Niezawodność i bezpieczeństwo	, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	2016
3	Żółtowski B.	Metody inżynierii wirtualnej w badaniach stanu, zagrożeń bezpieczeństwa i środowiska eksploatowanych maszyn	Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz.	2012
4	Krystek R. (red.)	Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu: synteza. Praca zbiorowa	WKiŁ, Gdańsk.	2010
5	Wicher J.	Bezpieczeństwo samochodów i ruchu drogowego	Wyd. 3 rozsz. WKiŁ, Warszawa.	2012
6	Woźny A., Pacana A.	Ocena ryzyka zawodowego: teoria i przykłady	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.	2014
7	Madej B.	BHP: bezpieczeństwo i higiena pracy w transporcie drogowym	Akademia Transportu i Przedsiębiorczości, Warszawa.	2014
8	Pihowicz W.	Inżynieria bezpieczeństwa technicznego: Problematyka podstawowa	WNT Warszawa.	2008
9	Tomaszewski Z.	Bezpieczeństwo wyrobów oraz ich zgodność ze standardami Unii Europejskiej	Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.	2002
10	Gill A.	Warstwowe modele systemów bezpieczeństwa do zastosowań w transporcie szynowym	Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.	2018
11	Kłodawski M.	Modelowanie procesów magazynowych w zastosowaniu do oceny wydajności i bezpieczeństwa pracy w magazynach	Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	2018
12	Mamcarz P., red. nauk.	Psychologia transportu: psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w transporcie	Difin, Warszawa.	2018
13	Chruzik K.	Inżynieria bezpieczeństwa w transporcie	Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.	2016
14	Szymonik A.	Inżynieria bezpieczeństwa systemów logistycznych	Difin, Warszawa.	2016
15	Opala M.	Metoda analizy bezpieczeństwa czynnego pojazdów kolejowych	Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	2015
16	Żakowska L.	Ocena wybranych charakterystyk bezpieczeństwa transportu drogowego za pomocą symulatora jazdy	Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.	2015
17	Boruta G., Piętak A.	Mechatronika samochodu: układy bezpieczeństwa czynnego i biernego	Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.	2012

Literatura wykorzystywana podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/innych
1	Starkowski D., Bieńczak K., Zwierzycki W. (red.)	Samochodowy transport krajowy i międzynarodowy: kompendium wiedzy praktycznej. T.1 i T.2	Poznań, SYSTHERM D. Gazińska.	2010
2	Łunarski J. (red.)	Systemy zarządzania bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.	2006
3	Pacana A.	Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnie z PN-N-18001: wdrażanie i auditowanie	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.	2011
4	Chrzanowski J.[i in.	Laboratorium eksploatacji i bezpieczeństwa maszyn	Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	2016
5	Grabski F. Jaźwiński J.	Funkcje o losowych argumentach w zagadnieniach niezawodności, bezpieczeństwa i logistyki	WKiŁ, Warszawa.	2009
6	Wawrzyński W.	Bezpieczeństwo systemów sterowania w transporcie	Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa, Radom.	2004
7	Skorupski J.	Metody wymiarowania bezpieczeństwa ruchu lotniczego	Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.	2008
8	Rajchel K., Wieczorek S.	Prawno-ergonomiczne zagadnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.	2000
9	Chrzanowski Jarosław [i in.]	Laboratorium eksploatacji i bezpieczeństwa maszyn	Ofic. Wydaw. Politech. Warsz., Warszawa.	2016.

Literatura do samodzielnego studiowania
1	Iluk A.	Wybrane aspekty bezpieczeństwa biernego w pojazdach narażonych na eksplozje min	Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.	2013
2	Knopik L.	Metoda wyboru efektywnej strategii eksploatacji obiektów technicznych	Wydawnictwo Uczelniane Uniwesytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz.	2010
3	Lorek M.	Bezpieczeństwo w transporcie: zarys problematyki	Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.	2018
4	Merkisz J., Fuć P., Lijewski P.	Fizykochemiczne aspekty budowy i eksploatacji filtrów cząstek stałych	Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.	2016
5	Strojny J., Strzałka J.	Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych	Tarbonus Kraków, Tarnobrzeg.	2010
6	Tylicki H., Żółtowski B.	Genezowanie stanu maszyn	Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Radom.	2012

Wymagania wstępne w kategorii wiedzy / umiejętności / kompetencji społecznych

Wymagania formalne:
Rejestracja na co najmniej semestrze

Wymagania wstępne w kategorii Wiedzy:
Student powinien posiadać wiedzę w zakresie realizowanym w ramach przedmiotów: Diagnostyka techniczna urządzeń transportowych, Urządzenia transportu przemysłowego, Podstawy modelowania systemów transp

Wymagania wstępne w kategorii Umiejętności:
Znajomość podstawowych technik pomiarowych, obsługi programów komputerowych Word, Excel, CAD i umiejętność opracowania wyników pomiarów.

Wymagania wstępne w kategorii Kompetencji społecznych:
Umiejętność pracy w zespole.

Efekty kształcenia dla zajęć

MEK	Student, który zaliczył zajęcia	Formy zajęć/metody dydaktyczne prowadzące do osiągnięcia danego efektu kształcenia	Metody weryfikacji każdego z wymienionych efektów kształcenia	Związki z KEK	Związki z PRK
MEK01	Dysponowanie ogólną wiedzą w zakresie bezpieczeństwa utworzonego/eksploatowanego systemu i urządzeń transportu zewnętrznego i wewnętrznego. Nabycie umiejętności dostrzegania źródeł i przyczyn zagrożeń. Poznanie: struktury modeli ryzyka, metod analizy ryzyka, oceny zagrożenia zawodowego, praktycznych metod zapewnienia bezpieczeństwa	Wykład	kolokwium	K-W03+ K-W06+ K-W10+ K-W16+ K-W18+ K-W19+++ K-U01+ K-U04+ K-U06+ K-U08+ K-U09+ K-U11+ K-U20+ K-K02+	P6S-KO P6S-KR P6S-UO P6S-UU P6S-UW P6S-WG P6S-WK
MEK02	Posiada umiejętność rozwiązywania problemów związanych z przygotowaniem i opracowaniem projektów bezpieczeństwa utworzonego/eksploatowanego systemu i urządzeń transportu zewnętrznego i wewnętrznego i umiejętności prowadzenia badań naukowych i symulacyjnych	projekt	Prezentacja projektu	K-U09+ K-U11+	P6S-UO P6S-UW

Treści kształcenia dla zajęć

Sem.	TK	Treści kształcenia	Realizowane na	MEK
6	TK01	1. Dane statystyczne o stratach powodowanych przez procesy i zdarzenia niepożądane. Inżynieria bezpieczeństwa technicznego - bezpieczeństwo techniczne. Analiza ryzyka. Efektywność ekonomiczna sposobów poprawy bezpieczeństwa. 2. Ryzyko - bezpieczeństwo zawodowe . Zagrożenie. Miary ryzyka: prawdopodobieństwo Λ(c,t), prawdopodobieństwa pojawienia się strat Λ(c,τH), zmiana poziomu ryzyka h(c,t), rozmiar strat co(t), korzyści z funkcjonowania systemów Λ(c), korzyści co(t). Związki miar ryzyka z miarami niezawodności i zagrożenia. 3. Model ryzyka - identyfikacja zagrożeń. Niezawodność jako jeden z obszarów problematyki bezpieczeństwa. Struktura niezawodnościowa obiektu. Modelowanie zjawisk prowadzących do niesprawności. Niezawodność elementu urządzenia mechanicznego a współczynnik bezpieczeństwa. Niezawodność człowieka. 4. Straty jako skutek zdarzeń niepożądanych nośników negatywnego oddziaływania zgromadzonych w obiektach technicznych. Miary indywidualnych strat ludzkich - względny ubytek pozostałej długości życia C(τH), model probabilistyczny. Podstawy mierzenia i modelowania strat finansowych, straty ludzkie, zniszczenie/uszkodzenie dóbr materialnych, szkody w środowisku naturalnym. 5 Modelowanie strat i zagrożeń. Określenie miar zagrożeń indywidualnych i zbiorowych strat ludzkich. Metody szacowania strat: statystyczne, eksperckie, probitowe. 6. Analiza ryzyka metodą drzewa: niesprawności, zdarzeń. Ilościowe szacowanie i analiza ryzyka metodą: probabilistyczną, statystycznego szacowania ryzyka. 7. Ilościowe szacowanie i analiza ryzyka metodą probabilistyczną, i metodą statystyczną. 8. Jakościowa analiza ryzyka metodą: analizy ryzyka, wskaźnikowej analizy ryzyka. Metody oceny ryzyka zawodowego: wstępna analiza zagrożeń - PHA, graf ryzyka, matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002) wg skali pięciostopniowej, wskaźnika ryzyka – Risk Score, czynników szkodliwych dla których wykonano pomiary np. hałasu, wskaźników kluczowych KIM dla ręcznego dźwigania. 9. Ryzyko związane z działaniem czynników szkodliwych. Modelowanie przyczyn i przebiegu wypadków metodą: technik drzew, konsekwencji wypadku. Wdrażanie i auditowanie systemów bezpieczeństwa według PN-N-18001. Metody badań wypadków.	W01-W08, P01-P07	MEK01
6	TK02	Opracowanie projektu bezpieczeństwa eksploatacji i oceny ryzyka zawodowego dla wybranego urządzenia/systemu transportu wewnętrznego. Projekt dotyczy głównie stanowisk transportu podłogowego i nad podłogowego. Dla założonej trwałości, charakteru rozkładu trwałości i jego parametrów, czasu użytkowania, ilości urządzeń, resursu, liczby uszkodzeń, struktury niezawodnościowej i okresu analizy. Opracować: 1. Wiadomości ogólne na temat budowy wybranego urządzenia/systemu transportowego. 2. Proces/przebieg realizacji zadań transportowych linii technologicznej. 3. Wyznaczenie prawdopodobieństwa wystąpienia uszkodzenia pojedynczego egzemplarza urządzenia w ciągu 1 roku (okresu czasu t1 - t2) jego funkcjonowania. 4.Wyznaczenie czasu użytkowania tego urządzenia/systemu, podczas którego wartość funkcji jego niezawodności będzie nie mniejsza niż 0,950 i 0,999. 5. Opracować kartę oceny i zarządzania ryzykiem, zawierającą: nazwę ryzyka, opis istniejącego ryzyka, osobę odpowiedzialna za bieżącą kontrolę i monitorowanie, opis działań podjętych w związku z możliwością wystąpienia ryzyka, określenie stopnia ryzyka. 6. Ilościowe szacowanie i analiza ryzyka strat i zagrożeń. Dokonać je metodą probabilistyczną, metodą drzewa niesprawności i drzewa zdarzeń w analizie ryzyka, ekspercką, statystyczną. 7. Jakościowe analizy ryzyka. Dokonać je dla wybranego urządzenia/systemu metodami oceny ryzyka zawodowego matrycowymi i wskaźnikowymi: wstępną analizą zagrożeń - PHA, grafem ryzyka, matrycą ryzyka (wg normy PN-N-18002 wg skali pięciostopniowej), wskaźnikiem ryzyka – Risk Score, czynników szkodliwych dla których wykonano pomiary np. wg normy PN-N-18002 dla hałasu, lub wibracji, stężenia substancji szkodliwych oraz metodą wskaźników kluczowych KIM dla ręcznego dźwigania. Tematy: 1. Wybrany system transportu linii technologicznej automatycznej wytwarzania: kadłuby, głowice, korbowody, koła zębate i inne. 2. Wybrany system transport linii technologicznej automatycznej/elastycznej obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej, powłok galwanicznych, powłok malarskich, innych pokryć i powłok. 3. Transport elastyczny podłogowy montażu: silnika, skrzyni biegów, mostu napędowego, układu kierowniczego, zawieszenia, nadwozia blaszanego samochodu i inne. 4. Transport elastyczny nadpodłogowy montażu zespołów samochodu do zespołu nadwozia blaszanego, montażu zespołów wnętrza samochodu do jego nadwozia i inne. 5. Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń transportu wybranego przez studenta.	L04

Nakład pracy studenta

Forma zajęć	Praca przed zajęciami	Udział w zajęciach	Praca po zajęciach
Wykład (sem. 6)	Przygotowanie do kolokwium: 10.00 godz./sem.	Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem.	Studiowanie zalecanej literatury: 10.00 godz./sem.
Projekt/Seminarium (sem. 6)		Godziny kontaktowe: 15.00 godz./sem..	Wykonanie projektu/dokumentacji/raportu: 6.00 godz./sem.
Konsultacje (sem. 6)
Zaliczenie (sem. 6)		Zaliczenie pisemne: 2.00 godz./sem. Zaliczenie ustne: 1.00 godz./sem.

Sposób wystawiania ocen składowych zajęć i oceny końcowej

Forma zajęć	Sposób wystawiania oceny podsumowującej
Wykład	Kolokwium pisemne z treści każdego wykładu, pod jego koniec, z możliwością korzystania z notatek wykładu. Kolokwium zaliczeniowe z całego przedmiotu pod koniec semestru (alternatywnie do wyboru).
Projekt/Seminarium	Zaliczenie projektu następuje na podstawie: aktywnego udziału w zajęciach, wykonania wymaganych zadań, opracowania wyników w formie sprawozdań, pozytywnych ustnych odpowiedzi z zakresu projektu.
Ocena końcowa	Ocena: (średnia z zaliczenia wykładu pisemnego)0.4 + (średnia z oceny projektu)0.6

Przykładowe zadania

Wymagane podczas egzaminu/zaliczenia
(-)

Realizowane podczas zajęć ćwiczeniowych/laboratoryjnych/projektowych
(-)

Inne
(-)

Czy podczas egzaminu/zaliczenia student ma możliwość korzystania z materiałów pomocniczych : nie

Treści zajęć powiazane są z prowadzonymi badaniami naukowymi tak

1	J. Michalski; P. Woś	Gotowość techniczna pojazdów publicznego transportu zbiorowego z napędem elektrycznym BEB oraz zasilanych CNG i ON - ocena metodą studium przypadku	2022
2	J. Michalski; P. Woś	Ocena techniczna i środowiskowa cyklu życia pojazdów konwencjonalnych i elektrycznych-przegląd literatury	2020